صفير : حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای معتمدی مسئول دفتر حضرت آیت الله العظمیصانعی در اصفهان هستند، به عنوان اولین سوال با توجه به حضور حضرت عالی در شهر اصفهان چه تحلیلی از وضعیت حوزه علمیه اصفهان در زمینه کرسیهای بحث و تدریس دارید؟

* بسم الله الرحمن الرحیم با تشکرازدست اندر کاران نشریه صفیر. به نظر میرسد حوزه علمیه اصفهان مثل حوزههای دیگر شهرستانها باشد با این تفاوت که حوزه علمیه اصفهان کرسی درس و بحث آن بیشترین رونق را صبحها دارد و عصرها کمتر جلسه درسی را میشود مشاهده کرد. آن حوزه سابق نیست که تمام هم و غم طلبه درس باشد چرا که مشکلات معیشتی با این شهریه ناچیز این فرصت را از آنها سلب کرده ومتاسفانه کسی هم جوابگوی این مشکلات نیست لذا افت تحصیلی به وضوح در حوزه دیده میشود. دیگر از مباحث قدیم، پیش مطالعه و مطالعه کتب حواشی خبری نیست. میشود گفت یک فاجعه عظیم در حوزه رخ داده است. متأسفانه حوزه نتوانست متدی را به دانشگاه ارائه کند اما به عکس، از دانشگاه الگو گرفت آن هم در شروع سال تحصیلی و تعطیلات و وحدت حوزه و دانشگاه فقط در حد یک شعار ماند!

صفير : شما متولد اصفهان و بزرگ شده اصفهان هستید، چه توصیفی از مردم اصفهان دارید؟

*اصفهان یکی از شهرهای تاریخی ایران است، اصفهان را همچنین به دارالعلم شرق میشناسند، علمای زیادی در این شهر پرورش یافته اند و بزرگ شدهاند؛ آنها به فرهنگ دینی مردم خدمت بزرگی کردهاند از جمله مرحوم شیخ بهایی، درست است که زادگاه ایشان لبنان بوده اما بیشتر عمر شریفش را در اصفهان طی کرده است که یکی از خدمات ایشان بحث تقسیم آب زاینده رود است. و مردم اصفهان با این بزرگانی که در تخت فولاد مدفون هستند بزرگ شدهاند. اصفهان شهری سنتی است و بیشترین مسجد را هم دارد لذا باید بالاترین سرمایه گذاری را در این شهر بکنیم، و این روحانیون هستند که میتوانند بهترین تاثیر را روی مردم داشته باشند.

صفير : به نظر حضرت عالی فلسفه وجودی تشکیل دفاتر آیات عظام در مراکز استانها و شهرستانها چیست؟

* فلسفه وجودی دفتر آیات عظام در استانها و شهرستانها از دو منظر قابل بیان است:

1ـ دسترسی مقلدین آن مرجع به نظرات و فتاوای ایشان از طریق تلفن، پرسش مسائل دینی، استخاره، دسترسی به کتب ایشان و خلاصه آشنایی با فتاوای مرجع مورد نظر مقلدین و یا استفتاء در مسائل مختلف از جمله مسائل حقوقی و طرح در محاکم قضائی و یا محاسبه خمس، پرداخت وجوهات شرعی، پرداخت وجوه صوم و صلاۀ، پرداخت کفاره، نیابت حج و تقویت حوزههای علمیه آن شهر و یا استان از طریق پرداخت شهریه.

2ـ آشنایی طلاب و روحانیون با مبانی فقهی آن مرجع و بحث و بررسی آن مبانی و دسترسی به استدلال مطرح شده از طریق کتب و بحثهای دسته جمعی. همچنین دفتر مراجع در شهرستانها میتوانند واحد تحقیق و پژوهش در مباحث مختلف فقه داشته باشند و میتواند محققین را شناسایی کنند و حوزه تحقیق را که در قم و شهرستانهای بزرگ متمرکز شده به شهرستانها بکشانند و بنیه حوزههای شهرستانها را قویتر کنند. دفاتر آیات عظام در شهرستانها میتوانند کرسیهای درسی را برای طلاب مهیا کند و از استادان مجرب در بحثهای مختلف استفاده نمایند.

صفير : دفتر حضرت آیت الله العظمیصانعی در اصفهان با توجه به چه ضرورت هایی تاسیس شد؟

*دفتر حضرت آیت الله العظمیصانعی در اصفهان با ضرورت دسترسی مقلدین معظم له به فتاوای ایشان و لزوم آشنایی با نظرات و دسترسی به کتب معظم له پایه گذاری شد و از آنجایی که ایشان اصفهانی هستند و طبیعتاً آشنایی با ایشان سابقه طولانی دارد و مقلدین فراوانی دارند به آسانی میتوانند در شهر خودشان به نظرات و فتاوای ایشان دسترسی پیدا کنند. سؤالات شرعی خودشان را بپرسند و برای محاسبه خمسشان مستقیماً به دفتر ایشان مراجعه کنند. همه اینها ایجاب میکرد که دفتر در اصفهان تأسیس شود و این اتفاق در سال 84 افتاد و بحمدالله تا به حال توانسته در راستای اطلاع رسانی و پاسخ گویی به مقلدین با موفقیت کار خودش را ادامه دهد.

صفير : دفتر آیت الله العظمیصـانعی در این اسـتان، در چه زمیـنه هایی فعـالیـت میکنـد؟ فعالیتهای که تاکنون انجام گرفته چه مواردی بوده است (به ویژه فعالیتهای موسسه فقه الثقلین شعبه اصفهان)؟

* دفتر معظم له در اصفهان فعالیتهای خودش را در زمینه پاسخگویی به مسائل شرعی، روزانه از ساعت 8 صبح تا 9 شب یکسره از همان ابتدای کار آغاز کرد و تا به حال ادامه دارد و روزانه به صدها تماس، پاسخ داده میشود و پاسخ گوی ارباب رجوع است و حدود 400 نفر از طلاب را در خصوص صوم و صلاة پذیرش کرده است که هر کدام از این 400 نفر توانستهاند سالی یک مرتبه از این دفتر صوم و صلات دریافت کنند. از برنامه های این دفتر برگزاری جلسه بحث علمیبر روی کتب علمی آیت الله صانعی هست که این جلسه از طلاب و فضلای حوزه علمیه قم و اصفهان تشکیل شده که خود صاحب نظر در مسائل فقهی هستند و تا به حال کتاب القصاص و کتاب الطلاق را ظرف مدت 7 سال به صورت تحقیقی بحث کردند الآن هم کتاب مجمع الفائده و البرهان مرحوم مقدس اردبیلی با حاشیه معظم له در دست بحث و تحقیق است. از برنامههای این دفتر میشود به جلسه تفسیر شبهای پنجشنبه اشاره کرد که از همان سالهای اول تشکیل این دفتر آغاز شده و تا به حال سوره نور تدریس شده و در حال حاضرسرگرم تفسیر سوره مبارکه انفال هستند البته جلسه تفسیر در ماه مبارک رمضان هر شب بعد از دعای افتتاح به صورت مرتب و با استقبال قرآن دوستان ادامه داده شده است.

یکی از کارهای بسیار خوب دفتر اصفهان تحقیق گران سنگی بود که بر روی کتاب جامع الشتات مرحوم میرزای قمی(ره) انجام شد از آنجایی که این کتاب تا کنون به صورت امروزی و تحقیقی چاپ نشده موسسه فقه الثقلین واحد اصفهان با پذیرش این پروژه که در حد خودش کار بسیار سختی بود توانست نسخه های متعددی از این کتاب را از کتابخانههای سراسر کشور جمع آوری کند طی یک کار گروهی در حدود پنج سال این اثر ارزشمند علمیرا بدون دخل و تصرف در متن مرحوم میرزای قمیدر چندین جلد آماده چاپ کند. کسانیکه با مرحوم میرزای قمیآشنایی دارند میدانند که آن فقیه بزرگوار یکصد و نودو هشت سال پیش رحلت کردند و جامع الشتات ایشان همانطور که از نامش پیداست پاسخ سؤالاتی است که از محضر ایشان در هیئت استفتاء داشتند. شیوه ایشان با شیوه فقهای معاصر متفاوت بوده و وقتی کسی سؤالی را از محضر ایشان استفتاء میکرده جواب ایشان یک جمله حرام است و یا واجب است یا احتیاط در ترک میباشد، نبوده بلکه سؤال کننده را با تمام اصطلاحات فقهی و اصولی و مبانی و ادله آشنا میکرده اند و جواب مفصلی به سؤال کننده میداده اند تا هم سؤال کننده قانع شود هم فضای علمیحوزه به داخل جامعه سرایت داده شود و مردم با اصطلاحات حوزوی آشنایی پیدا کنند. از آنجایی که ادبیات مرحوم میرزا، ادبیات دویست سال قبل است، لذا لغت و اصطلاحات مرحوم میرزا احتیاج به شرح و بسط داشت که این کار هم به خوبی انجام شد.

صفير : یکی از بخشهای مهم دفاتر، پاسخگویی به مسائل شرعی مقلدان است. در این زمینه چه فعالیتهایی صورت میگیرد؟ و مراجعین حضوری و غیر حضوری بیشتر ازچه قشری هستند؟

* از آنجایی که بیشتر سؤالات جدید و مختلف است لذا پاسخگویی به مسائل شرعی باید با تسلط علمیو قدرت مراجعه به منابع همراه باشد احیاناً اگر حضور ذهن ندارد بلافاصله مراجعه و جواب را آماده کند. لازمه این کار مراجعه مکرر به رساله مجمع المسائل و حاشیه عروه و مطالعه مکرر و طرح مسائل در جمع دوستان همکار است. بخش پاسخگویی دفتر اصفهان دو قسمت را دربر میگیرد: یکی، پاسخگوی مسائل آقایان و دیگری پاسخگوی مسائل شرعی خواهران. باید عرض کنم بیشتر مراجعه کنندگان به این دفتر افراد تحصیل کرده و قشر جوان شهر هستند. بیشتر کسانی که با فتاوای حضرت آیت الله صانعی آشنائی دارند با شخصیت ایشان آشنا هستند، با تفکر معظم له مبنی بر اینکه اصل در جامعه کرامت انسانی است و اصل در فقه و شریعت اصل سمحه و سهله است یعنی دستورات دینی هم آسان است و هم راحت. این قشر مرتب دنبال نظرات معظم له هستند تا هم خودشان ازحوزه معارف الهی سیراب شوند هم فرزندان خودشان را با این اندیشه دینی آشنا کنند.

در باره تماس گیرندگان تلفنی باید بگویم؛ از عموم مردم هستند و به جرات میتوانم بگویم تنها دفتری هستیم که به طور دایم پاسخ گوی سوال کنندگان هستیم و مرتب از ساعت 8 صبح تا 9 شب در حال پاسخگویی بوده و تعطیلی ندارد. جوابهای داده شده به پرسش-کنندگان، قانع کننده است و به یک کلمه جایز است یا نیست خلاصه نمیشود بلکه مفصلا به سوالات پاسخ داده میشود تامردم با مسائل دینی عمیقتر آشنا شوند و سوال بیشتری بپرسند و به همین دلیل مردم که طی سالیان سال این نظم را از دفتر اصفهان دیدهاند تماسها و سوالاتشان بیشتر شده است و ما هم از این جهت خوشحال هستیم و از آن استقبال میکنیم.

صفير : آیا از طرف مقلدین دیگر مراجع هم با شما تماس گرفته میشود و شما پاسخگوی مقلدین دیگر مراجع هستید یا به دفترشان ارجاع میدهید و تسلط افرادی که پاسخ میدهند در چه حدی است؟

* دفتر ما در اصفهان پاسخگوی مسائل شرعی مقلدان همه مراجعی است که در اصفهان دفتردارند یا ندارند. بنابراین، اگر از سوی مقلدان دیگر مراجع بزرگوار پرسشی مطرح شود، ما نمیگوییم که این مسئله را نمیدانیم و به شما جواب نمیدهیم و باید به دفتر مرجع مورد نظر زنگ بزنید، بلکه پاسخگویان ما مسلط به همه فتاوای مراجع هستند. البته مثلاً اگر مقلد مرجعی که در کوچه ما دفتر دارد مراجعه کند و بخواهد محاسبه خمس کند ما این کار را برایش انجام نمیدهیم و به او میگوییم به دفتر خود ایشان مراجعه کن ولی مسائل شرعی را جواب میدهیم حال هر مرجعی میخواهد باشد چون ممکن است سوال کننده تلفن دفتر مرجع را نداشته باشد یا در آن دفتر پاسخگو نباشد.

صفير : حضرت آیت الله صانعی به عنوان یک مرجع نواندیش در جامعه مطرح شدهاند و نظرات فقهی جدیدی ارائه کردهاند بفرمایید استقبال مردم از این نظرات چگونه بوده است؟

*فتاوای نو و جدید آیت الله صانعی حاکی از یک اندیشه فقهی است و این فهم فقهی در حوزویان آزاداندیش روح تازهای دمیده است و بسیاری از مشکلات جامعه را حل کرده است و طی جزوات جداگانهای از معظم له چاپ شده، همه اینها باعث استقبال گسترده عموم مردم خاصۀ جامعه فرهنگی و دانشگاه شده و بحمدالله هر روز رو به گسترش است. حضرت آیت الله العظمی صانعی یکی از فقهای نو اندیش معاصر هستند و جامعه علمیو حوزوی امروز تشنه اینگونه نظریات است تا بتواند فقه شیعی را در دنیایی که تمام نیروی خودش را بکار گرفته تا تجزیهای در شریعت داشته باشد و آنگاه از این طریق وارد عرصه خلع سلاح تشیّع بشود به مقابله بپردازد. روشی که این فقیه نو اندیش از اسلام ارائه کردهاند متدینین را امیدوارتر و مخالفین را به سکوت وا داشته یا به صف پذیرفته شدگان کشانده است. حوزههای علمیه و مراکز علمیهم از این جمع مستثنی نیستند و به این فهم دینی احترام میگذارد و هر روز خود را تشنه تر از دیروز می-بینند. گویا این اندیشه و فهم فقهی معظم له حوزویان را به زمان مقدس اردبیلی و مرحوم سید بحرالعلوم کشانده و از فیض وجودی آن مردان راستین بهره مند میکند چرا که این چهرهها همیشه تاریخ در اذهان عموم مردم خاصه حوزویان حیات دارند و زندگی با آنان روح فقاهت آن عصر را در کالبد جامعه دینی میدمد.

ما در دفتر اصفهان موارد زیادی داریم از کسانی که با مشکل شرعی و حقوقی روبه روهستند و همه آن مشکلات با فتاوای این فقیه نواندیش قابل حل است مخصوصاً در باب حقوق که نمونه بارزش تساوی دیه زن و مرد مسلمان و غیر مسلمان است یا بلوغ دختران که با استقبال چشمگیری رو به رو شده همچنین با توجه به فهمیکه حضرت آیت الله صانعی از دین اسلام ارائه کردهاند و این که دین اسلام دین سهل و آسانی است و بشر را در تنگنا قرار نداده است این موارد باعث استقبال بسیار گسترده مردم و نخبگان شده است. در باب احکام اجتماعی یکی از مسائل بحث مَحرمیت فرزندخوانده است و آقایان میگویند هیچ راهی برای محرمیت نیست، ایشان بحث عسر و حرج را مطرح میکنند که بسیار راه گشا بوده است. در باب احکام اقتصادی بحث حرمت ربای استهلاکی را مطرح کردهاند، آنچه در اسلام حرام است مطلق سود نیست بلکه استهلاک است آنچیزی که بشر را از بین میبرد و نابود میکند یا در تنگنا قرار میدهد این نوع ربا است و نه ربای استنتاجی که با این فتوا بسیاری از مشکلات بانکی حل شده است؛ همه این مواردی که عرض کردیم باعث استقبال و پذیرش عموم افراد در طبقات مختلف جامعه بوده است چه در باب فقه و چه در باب امور اجتماعی و همچنین اصل کرامت انسانی که اصل اولیه است و باید به آن احترام بگذاریم.

صفير : از سوی مجامع علمیاز این فتاوا استقبال شده است؟

* این گونه نظریات در ابواب فقه هم در حوزه هم در دانشگاه و مجامع علمیطرفداران زیادی دارد. فقهای دیگری هم هستند که با این نظرات موافق هستند و در کلاسهای تدریس حوزوی طرح میکنند ولی در مقام فتوا با این صراحتی که حضرت ایشان دارند در رسالههای علمیه نمینویسند. مصداق بارز آنرا برای شما عزیزان عرض میکنم.کتاب فقه و زندگی حضرت آیت الله صانعی در باب بلو غ دختران را به خدمت یکی از مراجع تقلید دادم ایشان پس از مطالعه فرمودند. تنها روایتی که میتوان در باب بلوغ به آن استناد کرد همین روایتی است که ایشان برای بلوغ سیزده سالگی آوردهاند ومن هم نظرم در بلوغ دختران، سیزده سالگی است ولی در رساله نمیآورم.

یا در باب مسائل حقوقی باید عرض کنم؛ از آنجائی که حضرت آیت الله صانعی فقیهی هستند که مدتی را در دستگاه قضا بودند و با مسا ئل حقو قی ارتباط نزدیکی داشتند، در این زمینه کتاب استفتائات قضا ئی در دو جلد از ایشان به چاپ رسیده و همچنین کتاب القصاص و کتاب الطلاق، که این کتب معظم له مورد توجه قضا ت و وکلای محترم قرار گرفته است.

صفير : به نظر شما چه مسائلی امروزه در حوزههای علمیه مورد غفلت واقع شده در حالی که آن مسئله مورد نیاز جامعه است و باید مورد کنکاش قرار گیرد؟

* به نظر میرسد در حوزه علمیه باید مسائلی که قبلا مورد ابتلاء و بحث بوده و امروزه دیگر با آن عناوین مطرح نسیت بلکه با عناوین جدید باب شده است، مورد بحث قرار گیرد مثلا یکی از این مسائل که امروزه مبتلابه جامعه نیست برده داری است؛ اما امروز شاید همان کار را با عنوانهای دیگری ادامه بدهند، امروزه بحث استعمار، استثمار، برده کشی و ... مطرح است؛ ممکن است از بدن کسی کار نکشند ولی از فکر و روح و قلم انسانها کار میکشند ما مسائل را به روز نکردهایم؛ ما باید بیاییم این اصطلاحات را به روز کنیم و مسائل مبتلابه را مورد بررسی قرار بدهیم. در این مورد باید حوزههای علمیه و طلاب پیش قدم شوند. مسائل بسیار زیاد است و خلاصه در فقه و اصول نمیشود بلکه باید در فلسفه، کلام، حدیث، عرفان و ... هم کار شود. متاسفانه جامعه شیعه امروز از نهج البلاغه اطلاع کافی ندارد با این که سخن امیرالمومنین(ع) سخنی است که از حضرت پیامبر(ص) شروع میشود و با آخرین امام ختم میشود و این یک راهکاری است که از زمان رحلت پیامبر تا زمان ظهور حضرت حجت(عج) باید در دست ما قرار میگرفته که متاسفانه ما از آن غافل هستیم و این بر عهده حوزههای علمیه است، باید خودشان آشنا بشوند و مردم را هم آشنا کنند. از تفسیر قرآن عموماً بیاطلاع هستیم، با عرفان اسلامیآشنایی نداریم، حوزههای علمیه باید در این راستا حرکت جدی داشته باشند تا هم، سطح آگاهی خودشان بالا برود و هم این حق را به عموم مردم ارائه بدهند.

صفير : ما شنیدیم در دفتر اصفهان حلقههای تحقیق تشکیل میشود.

* یکی از کارهایی که ما در دفتر انجام دادیم حلقه بحث و تحقیق بوده است، یکی از مجموعههای تشکیل شده در دفتر اصفهان، آقایانی هستند که سالیان سال درس خارج رفته و مسئولیتهایی در کشور داشتهاند و خود اهل نظر هستند. این کار از اوایل تاسیس دفتر شروع شد و تا به امروز هم ادامه دارد. کتاب قصاص حاج آقا را کلمه به کلمه جلو رفتیم، مبانی و روایات و سند روایات را بررسی کردیم و در نهایت نقطه نظراتمان را در مورد کتاب قصاص نوشتیم و به قم ارسال کردیم بعد از این کتاب طلاق حاج آقا را مانند کتاب قصاص مورد بحث قرار دادیم، که کتاب بسیار مشکلی بود و زحمت زیادی برد و با عنایت خدواند این کار هم انجام شد نظراتی که دوستان داشتند یا تصحیحی که در روایات بوده یا آدرسهایی که در این کتاب به صورت حاشیه آورده شده است و به قم فرستاد شد. الآن هم کتاب مجمع الفائده و البرهان مرحوم مقدس اردبیلی را در دسترس داریم که هم متن مرحوم بحرالعلوم و هم حاشیه مرحوم مقدس و هم تحقیق موسسه فقه الثقلین مورد بررسی این گروه قرار میگیرد، بحث بسیار گستردهای شده است که ا ن شاءالله در آینده نتایج آن را میبینیم.

صفير : چه درسهایی در دفتر تشکیل میشود؟

* شبهای پنجشنبه درس تفسیر در دفتر تشکیل میشود، در این درس آقایان روحانیون و تعدادی از فرهنگیان شرکت میکنند، از اساتید دانشگاه و اقشار مختلف هم حضور پیدا میکنند که از سال 85 تا به حال مرتب تشکیل شده است. در ماه مبارک رمضان هر شب بعد از دعای افتتاح درس تفسیر را داریم و شرکت کنندگان در آنجا بیشتر میشوند، الآن فقط آقایان شرکت میکنند ولی در ماه رمضان خانمها هم شرکت میکنند و استقبال خوبی شده است. از سال 85 تفسیر نور شروع شد در حال حاضر تفسیر سوره انفال شروع شده و اواسط آن است. مدرس این جلسه هم حضرت استاد احمد عابدینی از محققین و مفسرین حوزه علمیه قم هستند.

صفير : ارتباط دفتر شما با دیگر بیوت عظامیکه در اصفهان هستند چگونه است؟

* دفتر اصفهان با دفاتر سایر مراجع در اصفهان ارتباط خوبی دارد هم ما در دفاتر آنان حضور پیدا کردهایم و هم آنها آمدهاند و ما در خدمتشان بودیم، در جلسات همدیگر شرکت میکنیم، مسائلی را که مربوط به آیت الله العظمیصانعی باشد سوال میکنند.گاه لازم است مقلدان به دفاتر هر مرجع خود ارجاع داده شوند که این امرصورت میگیرد.در هر صورت، و بحمدالله ارتباط بسیار خوبی با دیگر بیوت بر قرار است و هیچ مشکلی در این زمینه نداشتهایم.

صفير : تعامل دفتر اصفهان با روحانیون این شهر و استان چگونه است و آیا ارتباط فعّالی با روحانیون دارید و به چه شکل است؟

* دفتر آیت الله صانعی در اصفهان ارتباط خوبی با روحانیون استان دارد و این تعامل بسیار مورد پسند روحانیون واقع شده است چون اصل کرامت انسانی سرلوحه کار دفتر آقا مخصوصاً در اصفهان بوده است و همین امر باعث شده که این ارتباط با دفتر هر روز بیشتر شود، در جلسات و مجامع علمیکه دعوت میکنند ما حضور پیدا میکنیم البته بعضی جلسات در شهرستانها است و مسیر دور است و اگر همه آنها بخواهند بیایند سخت است به همین دلیل ما دو ماه یک بار در جلسات آنها شرکت میکنیم؛ این کار را ما به ویژه در شهر نجف آباد انجام میدهیم و نشریه و کتب مورد نیازشان را ارسال میکنیم که با استقبال خوبی رو به رو شده است.

صفير : ارتباط تان با دانشگاهیان و دانشجویان در چه سطحی است؟

* ارتباط دفتر با اقشار فرهنگی و دانشگاهی بیشتر از طریق همان جلسه تفسیر قرآن در شبهای پنجشنبه هر هفته، و از طریق ارسال مجله صفیر و کتب آقا صورت میگیرد و این ارتباط هر روز رو به گسترش است. جلساتی با اقشار مختلف فرهنگی برگزار میشود و برای آشنایی با فتاوای معظم له مخصوصاً در امور قضایی که کارگشایی خوبی برای حقوق دانان و وکلاست، در خواستهای بیشتری میشود. ارتباط با عموم مردم با ارسال پیامکهای مختلفی که داریم نظرات مساعدی را به همراه داشته است. البته متأسفانه از حوادث سال 88 به بعد، ارتباط چندانی با دانشگاه نداشتیم، آنها با ما ارتباط داشتند ولی ما در مجامع علمیآنها شرکت نکردیم وارتباط فقط به صورت فردی و تلفنی و غیر مستقیم بوده است.البته این ارتباط قبلا وجود داشت و وقتی در سمینارهایی مربوط به حوزه فقاهت از ما دعوت میشد شرکت میکردیم، نظرات آقا را در این زمینه میخواستند و ما هم ارائه میکردیم، این کار نه تنها در اصفهان بلکه در سایر شهرستانها هم انجام میشد.

صفير : با توجه تغییر وضعیتی که بعد از انتخابات 24خرداد ایجاد شده، نمیخواهید اقدامیصورت دهید که این ارتباط دوباره برقرار شود؟

* از آنجایی که اعتقادمان بر این است که دانستن حق مردم است و مردم باید آگاهی داشته باشند و ما موظف هستیم که به مردم آگاهی بدهیم، از این حق همیشه استقبال کردهایم و میکنیم و همیشه توصیه ما این بوده است، از اینکه مردم بفهمند و بدانند نباید وحشت بکنیم. اگر ما آمدیم علم را در جامعه ترویج کردیم و مردم آگاه شدند از این فهم مردم نباید بهراسیم. وحشت ما باید از آنجایی باشد که مردم جاهل باشند و نتوانند به علوم دسترسی پیدا کنند، اگر تا به حال این ارتباط برقرار نشده است ما خوشحال نیستیم و منتظر فضای مطلوبی هستیم که بتوانیم راحت حرفمان را بزنیم و حرف آقایان را بشنویم، استدلالمان را بیان بکنیم و مخاطبین خودمان را با نظرات حضرت آقا آشنا کنیم. اگر چنین فضایی ایجاد شود ما استقبال میکنیم و یکی از وظایف اصلی خودمان را هم، همین میدانیم.

صفير : اگر این فضا آماده شود شما به چه نحوی میخواهید این ارتباط را برقرار کنید. در ابتدای بحث شما فرمودید که وحدت حوزه و دانشگاه به صرف اینکه چندتا استاد به دانشگاه بروند و درسهای محدودی را در دانشگاه ارائه بدهند به حد مطلوب نمیرسد؛ پیشنهاد شما برای بهتر شدن این ارتباط و وحدت مطلوب بین حوزه و دانشگاه چیست؟

* ما اگر بپذیریم که یک انسان احتیاج به همه علوم دارد، اگر در باب طبابت بحث میکنیم باید بدانیم که اسلام در این باب نظرات خوبی دارد که جوامع پیشرفته تازه دارند به این نظرات پی میبرند. اگر ما این را نقطه شروع کارمان بدانیم باید این ارتباط تنگاتنگ شود اگر این ارتباط قطع شده است ما باید دو مرتبه برقرارش کنیم لذا وقتی که بحث بهداشت از دیدگاه پزشکی مطرح میشود اسلام هم در اینجا نظرات خوبی دارد که این نظرات میتواند با نظرات یک کارشناس پزشکی کنار هم قرا بگیرد و به مخاطبین خودش ابلاغ و به صورت نشریه، مقاله، کتاب و ... منتشر شود، اگر این را پذیرفتیم، روحانیت و حوزهها میتوانند نقش خودشان را ایفا بکنند. دانشگاه علوم پزشکی اصفهان کلاسهایی برای زوجها پیش از ازدواج گذاشت، تا جواب آزمایشهای آنها آماده شود حدود 2 روز طول میکشید آن جوان، روزی که میآید و نمونه میدهد فرصت این کار را نداشت اما وقتی که میخواهد بیاید جواب بگیرد فرصت این را دارد که از یک منبع علمیاستفاده کند آن هم در زمینه کار خودش. دانشگاه دو تا کلاس تشکیل داد، یکی بحث جمعیت و تنظیم خانواده و خطرات ازدواج فامیلی و ... بعد از مدتی دیدند که در این کلاسها ما هم میتوانیم حضور پیدا کنیم. همانطور که تالاسمییک عامل خطرناک برای نسل آینده میتواند باشد، همانطور عدم آگاهی این زوج جوان از حقوق شخصی خودش، وظایف زوجین نسبت به یکدیگر و ... میتواند هزینه سنگینی را به جامعه تحمیل کند لذا ما آمدیم راهکاری ارائه دادیم که پذیرفته شد و مدرسین ما در آنجا شروع به تدریس بهداشت نسل از دیدگاه اسلام کردند. بنابراین اگر فضایی آماده شود ما اولین نفراتی هستیم که استقبال میکنیم و طرح و برنامه هم داشته ایم و داریم.

صفير : آیا موضوعات مشابهی وجود دارد که شما در مورد آن کار کرده باشید و بتوانید ارائه بدهید؟

* اقدامی نکردیم ولی آمادگی برای این کار را داریم. ما این ادعا را داریم که اسلام برای تمام عمر بشر طرح و برنامه دارد و این آمادگی را داریم که در هر زمینهای که بتوانیم کمک کنیم. اسلام در بحث بهداشت خانواده، حقوق و مسائل خانواده، تربیت فرزندان و ... نظرات مفصلی دارد. من زمانی که با دانشگاه علوم پزشکی کار میکردم این مطلب را به آقایان گفتم که اگر ما بتوانیم مسائل فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی را حل بکنیم به این معنا که افراد را با فرهنگ دینی آشنا کنیم خیلی از خسارتهای سیستم درمان کم میشود. برای ورود و خروج دیگر نیاز به دوربین و دستگاه نیست اگر بوسیله معارف اسلام بتوانیم درون فرد را بسازیم، خلافکاریها کم می-شود و نیازی به مراقبتهای پلیسی نیست.

صفير : ارتباط شما با هیئتهای مذهبی، مجامع دینی و ...چگونه است؟

* مجامع علمی- فرهنگی جلسات متعددی دارند که از ما دعوت کردهاند، جلسات پرسش و پاسخ بوده است، آشنایی با نظرات حاج آقا بوده است، ما هم شرکت کردیم و به دنبال آن درخواست کتابهای حاج آقا را کردند که ما تا حد توان در اختیارشان گذاشتیم. اخیراً یک مجموعه فرهنگی که تحصیل کرده هم هستند از ما دعوت کردند که در جلسات آنها شرکت بکنیم و با نظرات جدید آقا آشنا بشوند.

صفير : پیشنهادی هم دارید که این ارتباط فعالتر بشود؟

* از آن جائی که دانستن حق عموم افراد جامعه است و ما موظف هستیم اطلاع رسانی کنیم پذیرش یا عدم پذیرش را به عهده خود فرد میگذاریم همان گونه که خداوند به رسول گرامیاسلام حضرت محمد بن عبدالله (ص) فرمود: « و ما علی رسول الا البلاغ»؛ ما باید ابلاغ کنیم. ما باید عقول مردم را بیدار کنیم وقتی عقلها بیدار شد دیگر جای نگرانی نیست نگرانی در جایی است که عقلها را به تعطیلی بکشانیم وقتی عقلها به کار افتاد تمام نگرانیها بر طرف میشود اختلافات کنار گذاشته میشود، اضطراب و نگرانیها از جامعه رخت میبندد. مردم وقتی متدین به دین و شرع انور شدند تخلفات به حداقل میرسد. مردم زندگی خودشان را با نشاط و شادابی دنبال میکنند؛ احترام به حقوق یکدیگر را برخود فرض میدانند از تضییع حقوق دیگران پرهیز میکنند خسارتها کم میشود. وقتی سطح آگاهی افراد رشد کرد نزاع از جامعه رخت بر میبندد. از آگاهی مردم نباید هراس داشت نباید وحشت کرد آنچه موجب ترس و وحشت است جهل و تاریکی است در تاریکیها و ظلمتهاست که خسارتها پدید میآید.

برای فعال تر شدن، ما هیچ مانعی برای خودمان نمیبینیم گرچه فضای عمومیجامعه باید این پذیرش را داشته باشد و نیروهای ما را از این که میخواهد یک فکر و اندیشهای را ارائه بدهد، خسته نکند، ما که در این جا اندیشه سیاسی به کار نمیبریم، ما فقط کار فکری میکنیم تنها کار ما در این جا مشاورههای مذهبی است که به مردم میدهیم، پاسخ به سئوالاتی است که به مردم میدهیم. همان مسئلهای که ما پاسخ میدهیم در رساله فارسی هم هست اما برای بعضیها فهمش سخت است، یکی از کارهایی که مرحوم میرزای قمیدر جامع الشتات کرده است، تشکیل لجنه علمیو هیئت استفتایی است که وقتی سئوال کننده سئوالی را از محضر ایشان تحت عنوان استفتاء میپرسیده است، آن هیئت استفتاء مفصلاً پاسخ میدهد. سوال سوال کننده یک خط است ولی جواب میرزای قمیسه تا چهار صفحه است این بدین معنا است که اصطلاحات فقهی را در بین مردم برده است تا آنها با اصطلاحات فقهی آشنا شوند. متأسفانه خیلی از آقایان با اصطلاحات فارسی رسالهها آشنا نیستند. ما در این جا در راستای فقه شیعه کار فقهی میکنیم، استخاره میگیریم، پاسخ سوالاتشان را میدهیم و هیچ پایگاه غیر علمیدر اینجا نبوده است، قداست دفتر مرجعیت باید حفظ شود و دفتر در راستای اهداف خودش پیش برود.

صفير : در مناسبات مذهبی در دفتر اصفهان مراسم برگزار میشود؟

* بله، چون دفتر ما بیشتر کار فرهنگی میکند و مناسبت زیاد است لذا هر مناسبتی را جلسه نمیگیریم، آن مناسبتهای خاصی که سالیان سال است جا افتاده و همه میدانند باید در آن شرکت بکنند و میکنند، یکی از آن مناسبتها ولادت امام حسن مجتبی(ع) در نیمه ماه مبارک رمضان است که در آن جلسه همه علما و آقایان اصفهان شرکت میکنند و با استقبال خوبی رو به رو شده است، ولادت با سعادت حضرت زهرا (س) مراسم مفصلی داریم که آن هم فقط برای علما و مدرسین و طلاب است. برای عموم مردم در دهه دوم محرم جلسه داشتیم چون در دهه اول همه مشغول عزاداری هستند، در ماه مبارک رمضان هر شب دعای افتتاح داریم.

صفير : همانطور که اطلاع دارید گزارشنامه صفیر رویکرد جدیدی در پیش گرفته است. در هر شماره به مناسبتهایی که وجود دارد پروندهای باز کرده و درباره آن موضوع سفارش مقاله و گفتگوهایی را ترتیب میدهد، ارزیابی شما درباره این رویکرد جدید چیست و برای بالندگی و رشد صفیر چه نظری دارید؟ همچنین مخاطبین صفیر در اصفهان از چه قشری هستند؟

* مخاطبین صفیر در اصفهان بیشتر طیف تحصیل کرده هستند، دبیران آموزش و پرورش بودهاند و هستند، کسانی که میخواهند با فرهنگ دینی به معنای واقعی کلمه آشنا بشوند، وقتی من یک چیزی از دین ارائه میدهم و شما چیز دیگری، هر کسی دارد از دین فهمیرا ارائه میدهد، این فهم دینی نیست بلکه فهم شخصی است. فهم آیت الله صانعی که چندین دهه دنبال اسلام واقعی بودهاند ممکن است آن فهم واقعی از دین باشد چون با اسلام خیلی سازگار است. توجه به اصول اصیل اسلامیاز جمله احترام به افراد و کرامت انسانی بر نظرات ایشان حاکم است و توجه به مسائلی مانند «لا اکراه فی دین» «ان اکرمکم عندالله...»، و چون صفیر این مسائل و مباحث را دنبال میکند لذا مخاطبین ما چون طیف تحصیل کرده هستند مشتاق بودند و تشکر کردند.

مشاهده میشود تغییراتی در صفیر انجام شده است و کسانی که با آن ارتباط مستقیم داشتند و هر شماره را مطالعه میکردند نظرات مثبتی در این زمینه داشتند و امیدواریم که دوستان بتوانند به طالبان فرهنگ دینی صفیر را با کیفیت بالاتری ارائه بکنند. صفیر با اینکه نو پا می-باشد ولی توانسته جایگاه خودش را در بین اهل فضل پیدا کند و اگر بخواهد به بالندگی و رشد برسد باید از مطالب جدید، نظرات نو و پیامهای تازه بهره بیشتری ببرد و از کارهای تکراری و حرفهای کهنه بپرهیزد و اگر چه این نظریه همت والایی را میطلبد و باید هزینه-هایی را متحمل شد ولی میتواند جوابگوی مخاطبین خود باشد و استقبال را چند برابر کند.

صفير : در پایان اگر نکته ای به نظرتان میرسد بفرمایید؟

* من توصیهای که به دوستان در اینجا مخصوصاً به پاسخگوها و مسئولان استخاره داشتم، این بوده است ما نباید کار به این داشته باشیم فردی که تماس میگیرد برای چه سوال میکند و آیا مبنا دارد یا ندارد، پاسخگو باید تمام آداب پاسخگویی را رعایت کند، و جواب مفصلاً بدهد. به دوستان پاسخگو عرض کردیم که سعی کنید به سوال کننده جواب قانع کنندهای بدهید و فقط به یک حرام است یا جایز نیست بسنده نکنید تا سوال کننده هم تشویق بشود به اینکه سوال بیشتری بکند و هم قانع بشود. در باب ارباب رجوع هم اصل ما بر اساس احترام بوده است که ما باید به تمام افراد از باب این که بنده خدا هستند احترام بگذاریم. نباید به شخصیت حقوقیشان احترام بگذاریم بلکه به شخصیت حقیقیشان احترام بگذاریم به عبارت دیگر اصل انسانی را احترام بگذاریم. اینهایی که عرض کردیم برای ارتقای سطح کاری دفتر بود.