در هفدهمین سالگرد ارتحال امام خمینی، میراث با ارزشی که از ایشان باقی مانده است چیست؟

بنده بهترین و ارزنده ترین میراث امام(س) را آگاهی دادن به افراد و ارزش دادن به انسان ها در گفتار و عمل می دانم و اینکه جامعه را متوجه ساخت که باید آگاه بشود، هم آگاهی داد و هم یاد داد که باید بیش از پیش آگاه شد و دوم این که مردم را به صحنه آورد. فرمود: همۀ امور مردم با خود مردم است، یعنی همۀ امور باید با رأی اکثریت مردم باشد، به جای عقل فردی بر عقل جمعی تکیه کرد و آن را ترویج نمود.

شما فکر می کنید مردم ایران تا چه حد اسلام را به طور عملی پیاده می کنند؟

در ایران مردم علاقه مند به اسلام هستند و توده مردم اسلام را در زندگی خود پیاده می کنند، البته بین یک جمعیت هفتاد میلیونی افرادی هم هستند که عمل نمی کنند ولی بسیار اندک و انگشت شمارند و اگر فکر می کنند که اسلام در ایران خوب پیاده نمی شود، منشاء این اشتباه، این است که مردم مسلمان ایران، آگاه هستند و زیر بار هر حرفی نمی روند، استبداد را نمی پذیرند، خود محوری را نمی پذیرند، در حالی که دیروز مسلمانان استبداد را می پذیرفتند، این تصور که ملت ایران نسبت به اسلام کمبود دارد یا اسلام را خوب پیاده نمی کند، اشتباه است. شما سراغ دانشگاه ها و مراکز علمی مملکت بروید می بینید آنجا باز هم اندیشه ها و دیدگاه های امام خمینی که برگرفته از اسلام می باشد، مطرح است، ولو با بعضی از کارها ممکن است مخالف باشند، امّا امام و اندیشه اسلامی را قبول دارند.

یک سال از ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد می گذرد. شما نسبت به عملکرد ایشان چطور قضاوت می کنید؟

در حال حاضر نمی توان قضاوت کرد، هنوز کار چشمگیری انجام نشده است، معمولاً کارشناسان پس از پایان یک دوره ریاست جمهوری اوضاع سیاسی ـ اجتماعی و اقتصادی را تجزیه و تحلیل می کنند و قضاوت کلی خود را دربارۀ آن دوره بیان می کنند.

شما از این وضعیت راضی هستید؟

راضی بودن یا نبودنمان اثری ندارد، باید ببینیم تا پایان دوره ریاست جمهوری ایشان چه کارهای اساسی در جامعه انجام می شود.

آقای احمدی نژاد نظراتی دارند مثل این که اسرائیل باید از صحنه روزگار محو شود؟

این حرف های بزرگ را از خود گوینده باید پرسید، ولی به طور کلی اسلام اجازه نمی دهد که آدم با یک ملتی درگیر بشود و خواستار نابودی یک ملّت باشد و خودش هم بعد حرفش را توجیه کرد. «گفت: من غرضم رأی گیری است». اگر ما بتوانیم ناهنجاری های داخل مملکت خودمان را اصلاح کنیم، این خود موفقیت بزرگی است چرا که هر دولتی در وهله نخست در قبال ملت خودش مسئولیت دارد.

اولین باری که این صحبت آقای احمدی نژاد را شنیدید چه فکری کردید؟

از قبل پیش بینی می کردیم احتیاج به فکر بعدی نداشت.

آیا فکر می کنید ایران به انرژی هسته ای نیاز دارد؟

من از ابتدا گفتم حکومت ها با هم کنار می آیند حالا هم می گویم بالاخره با هم توافق می کنند و برخورد مسالمت آمیز می کنند دولت ها درگیر نمی شوند، بلکه با هم می سازند و درست هم هست که با هم درگیر نشوند، چون به ضرر ملت ها تمام می شود.

فکر می کنید نظر اسلام راجع به وجود بمب اتمی چیست؟

روشن است، من بارها عرض کردم اسلام اصلاً داشتن بمب اتم را برای هر ملّت و دولتی گناه می داند چه برسد به استفاده از آن، اصلاً داشتن آن را گناه می داند؛ هیچ قدرتمندی و هیچ انسانی حق ندارد بمب اتم را بسازد و نگه دارد، چون داشتن آن سبب می شود انسان های بی گناهی به خاک و خون کشیده بشوند، محیط زیست به خطر بیفتد، گیاهان صدمه ببینند، زمین و جانداران اذیّت بشوند، حتی نسل های آینده.

آیا از نظر اسلام ایران می تواند بمب اتمی داشته باشد؟

ایران اسلامی یا هر مملکتی از نظر اسلام، نباید بمب اتمی داشته باشد، ولو دیگران با بمب اتمی به آن حمله کنند، چون اسلام راهش را چنین می داند که اگر دیگران حمله کردند و این گناه بزرگ را مرتکب شدند هر حکومتی باید ملّت خودش را به نحوی ساخته باشد که آن بیگانه نتواند بیاید آنجا حکومت کند. فرضاً، خدای ناخواسته، با بمب اتمی به ایران حمله کردند ولی باید حکومت ایران ملّت خودش را به گونه ای بسازد اگر آن دولت خواست بیاید اینجا حکومت کند نتواند و لذا در جنگ عراق آن ها به شهرهای ما حمله می کردند ولی ما به شهرهای عراق حمله نمی کردیم.

آیا به قوانین بین المللی که کشورهای دیگر اهمیت می دهند ایران اهمیت می دهد؟

به بعضی از آن ها که اهمیت می دهد، مثلاً همین بمب اتم که می گویند ما نمی خواهیم بسازیم به بعضی های دیگر هم معلوم نیست، حکومت های دیگر هم همین نحو هستند، حالا همه که به منشور سازمان ملل عمل نمی کنند تا یک جایی عمل می کنند.

در اتوبوس می بینیم خانم ها عقب می نشینند آقایان جلو، این چه دلیلی دارد؟

رسم بوده است، فرقی نمی کند ـ حتی در نماز جماعت به فتوای امام خمینی (سلام الله علیه) زن و مرد می توانند کنار هم نماز بخوانند ـ سنت بوده، سنت دینی قطعی نیست، این موضوع بیشتر به خاطر رعایت حقوق خانم ها بوده است.

حالا این رسم را می شود عوض کرد که خانم ها جلو بنشینند؟

آری، چنانچه بخواهند عوض کنند، می توانند. این بخشی از فرهنگ جامعه است.

به نظرشما چرا یک سری روزنامه ها و سایت های اینترنتی تعطیل شدند؟

این تعطیلی به دست ما نبوده است و آنان که تعطیل کردند باید جواب بدهند، ما می گوییم همه ی انسان ها آزادند حرفشان را بزنند، بنده به عنوان یک مسلمان و اسلام شناس می گویم.

برای چه این اتفاقات در کشور می افتد؟

تصمیم مسئولین است.

هفتاد درصد جمعیت کشور را جوانان تشکیل داده اند، چه تصمیمی برای آن ها در نظر گرفته شده؟

تصمیم گیری و برنامه ریزی برای جامعه و خصوصاً نسل جوان به عهده مسئولین کشور می باشد و آنان هستند که برای این امور تصمیم نهایی را می گیرند، امّا بنده به جوانان امیدوارم چرا که به حرف های ما گوش می دهند و به ما لطف دارند، البته مشروط به اینکه صاحبان قدرت مانع رشد استعداد آنان نشوند.

با چند نفر از جوانان صحبت کردم که همگی می گویند آزادی نداریم؟

از آنجا که معمولاً جوانان در گفتار و رفتار صداقت دارند، این نظر آنان قابل توجه است و مسئولان کشور باید در مورد دغدغه های فکری و نگرانی های آنان که یکی از بدیهی ترین آن ها آزادی است، چاره اندیشی کنند.

مگر اسلام طرفدار آزادی نیست؟

در اسلام همه آزاد هستند، نمی شود جلوی کسی را گرفت، نه زبان کسی را می شود بست، نه قلم کسی را می توان شکست.

امّا در ایران این اتفاقات هست؟

بله، متأسفانه اتفاق افتاده است، اما همان طور که توضیح دادم مسئولیت این کارها بر عهده ی مسئولان ذیربط است.

یعنی شما هیچ کاری نمی توانید انجام دهید؟

به جز فرهنگ سازی هیچ کار دیگری نمی توان کرد، همین گفتگوی با شما و انعکاس آن در رسانه های خارج از ایران خیلی مؤثر است. گرچه احتمال دارد در آینده شرایط سخت تری به وجود آید و جلوی برخی آزادی ها را بگیرند و شرایط نسبت به قبل هم بدتر شود.

ولی بقیه قبول نمی کنند و جوانان در ایران راضی نیستند؟

آری همین طور است، برخلاف گروه اندکی که ممکن است از وضع موجود راضی باشند، تعداد قابل توجهی از گروه های مختلف جامعه از این وضعیت ناراضی هستند.

به نظر شما که یک راهنمای بزرگ مذهبی هستید، چه کاری باید کرد؟

این بستگی به خواست مسئولین دارد، ولی وقتی مسئولین نمی خواهند نمی توان کاری کرد قدرت دست آن هاست.

آیا اسلام می تواند با مجامع دیگر گفتگو داشته باشد، بدون این که جنگ باشد؟

اسلام اصلاً با جنگ و ترور مخالف است؛ تاریخ اسلام از جنگ و ترور مبرّاست، تاریخ نهضت اسلام و دوران معاصر را ما از امام می توانیم بگیریم، امام خمینی در طول مبارزات هیچ گاه مبارزه مسلحانه را اجازه نداد و حتی در مورد ترور حسنعلی منصور نخست وزیر وقت نیز ایشان اجازه نداده بود، امام می فرمود: باید با حرف و منطق کار را پیش برد و اسلام هم این گونه است؛ اسلام می گوید دولت مردان باید به نحوی کشور را اداره کنند که همه ی طبقات مردم آن ها را دوست بدارند و این امکان پذیر است که کسی قدرت دستش باشد و مردم هم او را دوست بدارند کما این که امام امت این نحو بود، وقتی از تبعید آمد پنج میلیون نفر از او استقبال کردند و هنگامی که از دنیا رفت ـ بعد از جنگ تحمیلی هشت ساله که این همه ما شهید دادیم ـ باز هم دو برابر زمان استقبال در تشییع جنازه ی او شرکت کردند، پس می شود آدم قدرت داشته باشد و محبوب مردم باشد.

در ایران هم جوانانی وجود دارند که می خواهند راجع به اسلام صحبت کنند و نظرشان را بگویند، آیا به آن ها اجازه داده می شود؟

در حد کامل، فکر نمی کنم، بنده وقتی ملاحظه می کنم که در ارائه دیدگاه ها و نظرات خیلی آزاد نیستم، آن ها قطعاً از این امکان برخوردار نیستند. وقتی سه روز قبل آقای هاشمی می خواهد در صحن حضرت معصومه(س) صحبت کند، سخنرانی او را به هم می زنند با آن که جزء ارکان این مملکت است؛ جوانان و دیگر اقشار مردم چطور می خواهند حرفشان را بزنند؟!

راجع به قوانین حاکم در کشور فکر نمی کنید مشکلاتی وجود داشته باشد؟

بله، قوانین مشکلاتی دارد که باید اصلاح شود، اگر زمان امام بود ـ ما هم در خدمت ایشان بودیم ـ اصلاح می شد.

برای بهتر شدن آینده کشورتان امیدوار هستید؟

آری، اگر اجازه فرهنگ سازی بدهند، این امید هست.

چطور می توانید فرهنگ سازی کنید؟

در این زمینه یا باید اشخاص حاضر باشند به خاطر فرهنگ سازی، هزینه پرداخت نمایند و سختی را تحمل کنند و یا به صورت تدریجی و آرام گام بردارند تا عکس العمل تندی به همراه نداشته باشد؛ ولی اگر رده های بالای قدرت نخواهند، امکان پذیر نخواهد بود. اگر قدرتمندان مثل امام بخواهند فرهنگ سازی بشود، فرهنگ سازی می شود، و این کار عملی خواهد شد.

به نظر شما آیا قدرتمندان می خواهند که تغییراتی به وجود آید؟

خیلی از قدرتمندان نمی خواهند تغییرات بوجود آید.

شما خودتان چی؟

عرض می کنم بنده خواهان انجام تغییرات هستم و علیرغم نداشتن امکانات و تحمل مشکلات خیلی کار کردیم، همین مصاحبه ها و گفتگوی با خبرنگاران بخشی از تلاش ما بوده است، با توجه به این که چند سال قبل بعضی از خبرنگارانی که می خواستند با ما مصاحبه کنند دستگیر شدند و به زندان افتادند.

فکر می کنید این کار با مبانی جمهوری اسلامی منافات ندارد؟

شکی نیست که منافات دارد، ولی چه کار می توان کرد، یک اقدام خوبی که در خارج از ایران انجام شده و خیلی اثرگذار بوده همین است که تلاش هایی که روزنامه نگاران، خبرنگاران، و طرفداران حقوق بشر در ایران انجام داده اند را معرفی و تشویق کنید، مانند همین اعطای جایزه قلم که به عنوان روزنامه نگار و یا... در نقاط مختلف از آنها تقدیر می کنند، خیلی مؤثر است.