* احمد عابدینی

روش مقاله گزارشی ـ تحلیلی است که با بهره گیری از منابع شیعه و اهل سنت به جمع بندی رسیده است. ابتدا به تحلیل ماه­های حرام و غیر حرام پرداخته و نتیجه گرفته است، تفاوتي ميان مقتول در ماه حرام و غيره وجود ندارد، زیرا ارزش انساني که ماه حرام در تصادفي كشته شده است از فردي كه در ماه دیگري كشته شده بيشتر نیست همچنین خسارت وارده هم ثابت است.

اگر مبانی تغلیظ حكمت آن که هتك حرمت ماه حرام يا حَرَم باشد كسي كه ترمز ماشينش در يكي از شبهاي ماه رجب بريده، چه هتك حرمتي كرده است؟ عاقله قاتل خطايي چه هتكي مرتكب شده اند؟ زیرا هتك از عناوين قصديه است.

درادامه با استناد به آیات و روایات و نیز فتاوی فقهای شیعه و اهل سنت به تحلیل پرداخته است.

هيچ آيه اي در قرآن به گونه ي صريح يا ظهور يا حتي احتمال بر تغليظ ديه دلالت ندارد و سنت متواتري نيز در اين مورد وجود ندارد. فقط چند روايت وجود دارد كه مبنای تغلیظ دیه در ماه های حرام و در منطقه حرم قرار گرفته است که سند دلالت آنها قابل مناقشه است.

روايات اهل سنت اشاره اي به تغليظ ديه در ماههاي حرام نشده است

از پنج روايت باب 3 از ابواب ديات النفس به سه روايت تقليل يافت و فقط روايت كليب بصورت اجمال بر تغليظ ديه در ماههاي حرام دلالت دارد.

چند رویکرد در موضوع وجود دارد، دسته ای منكر تغليظ شدند و برخي تغليظ را بگونه ي ديگري معنا كردند و برخي اصلا آن را ذكر نكردند و عده ای با آن مشكوك برخورد كردند و برخي براي آن دليلي عقلايي رو آورده اند.

آنچه مسلم است اينكه ديه ي قتل خطايي چه در حرم و چه در غير آن تغليظ نمي شود و تغليظ ديه به خاطر زمان يا مكان بدعتي است.

بنابراين چون دليل محكمي بر تغليظ يافت نشد، پس لازم است ماده ي قانوني 555 و556 اصلاح شود.