|
3. روایات تساوی دیه
در چند روایت، دیه غیر مسلمان برابر با دیه مسلمان دانسته شده است. این روایات عبارتند از: عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: «دِيَةُ الْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ وَ الْمَجُوسِيِّ دِيَةُ الْمُسْلِمِ» (حر عاملی، 1401ق، ج29، ص221)؛ ابان بن تغلب میگوید امام صادق (ع) فرمود: دیه یهودی و مسیحی و زرتشتی همان دیه مسلمان است. عَنْ عَلِيٍّ (ع) قَالَ: «دِيَةُ الْيَهُودِيِّ وَ النَّصْرَانِيِّ مِثْلُ دِيَةِ الْمُسْلِم» (نوری، 1407ق، ج18، ص305)؛ امام صادق (ع) از پدرانشان، از امیرالمؤمنین (ع) نقل میکنند که فرمودند: دیه یهودی و نصرانی مانند دیه مسلمان است. عَنْ زُرَارَة،َ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: «مَنْ أَعْطَاهُ رَسُولُ اللَّهِ (ص) ذِمَّةً فَدِيَتُهُ كَامِلَةٌ. [قَالَ زُرَارَةُ: فَهَؤُلَاءِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع):] وَ هَؤُلَاءِ مَنْ أَعْطَاهُمْ ذِمَّةً» (حر عاملی، 1401ق، ج29، ص221)؛ زراره از امام صادق (ع) نقل میکند که حضرت فرمود: هر کس پیامبر (ص) ذمهاش را پذیرفته باشد، دیهاش کامل است. زراره میگوید: پرسیدم: کافران امروز چطور؟ فرمود: چه کسی [یا کسی که] به اینان ذمه داده است. عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنْ مُسْلِمٍ قَتَلَ ذِمِّيّاً فَقَالَ: «هَذَا شَيْءٌ شَدِيدٌ لَا يَحْتَمِلُهُ النَّاسُ فَلْيُعْطِ أَهْلَهُ دِيَةَ الْمُسْلِمِ حَتَّى يَنْكُلَ عَنْ قَتْلِ أَهْلِ السَّوَادِ وَ عَنْ قَتْلِ الذِّمِّيِّ ثُمَّ قَالَ لَوْ أَنَّ مُسْلِماً غَضِبَ عَلَى ذِمِّيٍّ فَأَرَادَ أَنْ يَقْتُلَهُ وَ يَأْخُذَ أَرْضَهُ وَ يُؤَدِّيَ إِلَى أَهْلِهِ ثَمَانَمِائَةِ دِرْهَمٍ إِذاً يَكْثُرُ الْقَتْلُ فِي الذِّمِّيَّيْنِ» (همان)؛ سماعه میگوید از امام صادق (ع) در باره کشتن ذمی توسط مسلمان پرسیدم فرمود: این امر دشوار است و مردم آن را تحمل نمیکنند. پس باید دیه مسلمان به خانواده ذمی پرداخت شود تا از کشتن اهل عراق و اهل ذمه دست بردارد. سپس فرمود: اگر بنا باشد هر مسلمانی که بر اهل ذمه خشمگین گردد، او را بکشد و زمین او را بگیرد و به خانوادهاش هشتصد درهم بدهد، در این صورت کشتار اهل ذمه فراوان میشود. در این روایات، تمام موارد؛ اعم از یهودی، مسیحی، مجوسی و ذمی ذکر شده است. البته در روایت زراره این قید بیان شده بود که ذمیای که در پیمان رسول خدا بوده است و اگر تعبیر «کامله» مفهوم داشته باشد، به این معناست که دیه هشتصد درهم و چهار هزار، کامل نیست و در روایت سماعه به این جهت برابر دانسته شده است که تبدیل به عادت نشود وگرنه دیه او هشتصد درهم میباشد. دو روایت ابان و زراره صحیحه و روایت سماعه موثقه میباشد.
|