|
14. موسيقي هايي كه محتواي باطل نداشته باشند، حرام نمي باشند.
شکي نيست که از موسيقي در ادوار مختلف تاريخي به گونه ي منفي استفاده شده است. اين استفاده ها در بسياري از مکان ها و زمان ها به صورت فردي و جمعي با لهو و لعب و محتواي باطل نيز همراه بوده است. طبيعي است، سخن از نهي و ممنوعيت استفاده از آن به همراه مفاهيم، لحن و کلمات نامطلوب، امري کاملاً معقول و منطقي خواهد بود؛ چرا که استفاده يا برگزاريِ چنين مصاديق و محافلي جز خوشگذراني، هوس راني، ترويج باطل و انحرافات فکري، نخواهد بود؛ اما آيا اين منع و عدم جواز را به اصل و ذات موسيقي هم مي توان تعميم داد؟ به نظر مي رسد دلايلي که مشهور فقها براي حرمت ذاتي غنا، بدون در نظر گرفتن محتواي آن، استناد نمودند، قابل قبول نباشد. آنان از رواياتِ مفسّره ي برخي آيات؛ مانند آيه ي 30 سوره ي حج استفاده و استناد کردند که مقصود از (قَوْلَ الزُّورِ) در آيه شريفه، غنا است، در حالي که در اين روايات نوع غنا و مصداق آن مشخص نشده است. روشن است روايات در زماني صادر شده که برپايي مجالس و پارتي لهو و لعب به همراه اعمال و رفتارهاي محرّم رواج داشته و رواياتِ ناهي ناظر به آن مجالس بوده است. بنابراين مقصود از واژه ي غنا در اين روايات، غناي مقارن با محرّمات ديگر است واز غناي خالي از ساير محرّمات انصراف دارد.[101] علاوه، امروزه موسيقي جزء لاينفک رسانه هاي ارتباطي و تبليغاتي با مردم شده است. حتي برخي افراد و اقشار از موسيقي تعريف ديگر و برتري دارند. با ريتم و لحن موسيقي زندگي مي کنند. به واقع اگر به موسيقي با نگاه «حرمت» نگريسته شود و حذف آن در دستور قرار گيرد، عکس العمل جامعه چه خواهد بود؟ به نظر مي رسد واکنش عمومي در برابر اين خواسته بر کسي پوشيده نباشد. به هر حال با توجّه به روايات و اعتباراتِ عقلايي بخشي از موسيقي که داراي ضميمه حرام نباشد، از دايره ي عدم جواز خارج و حکم به حليّت آن مستند و مجاز خواهد بود. از نظر فقهايي چون فيض کاشاني،[102] محقّق سبزواري[103] و آيت الله سيستاني[104] نيز حرمت موسيقي و غنا، حرمت محتوايي است و غنا را در صورتي حرام مي دانند که به صورت لهو و لعب و همراه با ساز و آواز و مناسب مجالس عيش و نوش باشد؛ همانند آن چيزي که در زمان بني اميه توسط خلفاي ظلم و جور شايع بوده و در آنها سخنان باطل مي راندند. ------------------------------------ [101]. بنگريد: مجمع المسائل، ج2، ص 9؛ و فقه و زندگي با عنوان: «غنا و موسيقي». [102]. نک: مفاتيح الشرائع، ج2، ص 21. [103]. نک: کفايـة الأحکام، ج1، صص 432 ـ 434. [104]. نک: توضيح المسائل (محشّي)، ج 2، ص216.
|