ب: استطاعت طريقى و زمانى[1]

(مسئله 27) اگر بر كسى كه راه براى او باز نيست يا وقت تنگ است به طورى كه نمى تواند به اعمال و مناسك حج برسد رفتن به حج بر او واجب نيست.

(مسئله 28) كسانى كه با فيش ميت و به نيابت از وى به حج مى روند اگر خود نيز تمام شرايط استطاعت بجز باز بودن راه را دارا باشند (كه آن هم با فيش حج ميت حاصل شده)، در اين صورت استطاعت برايش حاصل نشده است.

(مسئله 29) اگر كسى بعد از استطاعت مالى و بدون تأخير، سعى در رفتن به حج داشته و اقدام به ثبت نام و پرداخت پول نمود، ولى به جهت كثرت ثبت نام كنندگان نوبت او در همان سال نشد، حج بر او مستقر نمى شود. ولى اگر مسامحه كند و تأخير نمايد حج بر او مستقر شده است. و بايد در سالهاى بعد با رعايت فوراً ففوراً به حج برود.

(مسئله 30) اگر كسى براى حج ثبت نام نمايد و قبل از تشرّف به حج فوت كند، اگر راه براى فرزند باز نباشد و فيش آن سال را هم نداشته باشد بايد براى آن ميّت حج به جا آورد، و نمى تواند براى خود حج به جا آورد، چون استطاعت طريقى حاصل نشده است.

1 ـ وجود همراه در سفر حج

(مسئله 31) اگر زن بتواند به تنهايى به حج برود و بر خود نترسد لازم نيست مَحرمى همراه او باشد ولى اگر امنيّت ندارد و تنها نمى تواند به حج برود واجب است يكى از مَحارم يا فرد مورد اطمينانى را (ولو با دادن هزينه وى در صورت داشتن مخارج او) همراه ببرد، و در غير اينصورت مستطيع نمى باشد.

(مسئله 32) اگر زنى نياز به همراه داشته باشد و همراه مزد مى گيرد بايد مزد او را هم بدهد، ولى چنانچه توانايى پرداخت مزد او را ندارد، مستطيع نمى شود.

2 ـ اجازه شوهر در حج

(مسئله 33) در سفر حجِ واجب، براى زن اجازه شوهر شرط نيست و زن بايد حج واجب خودرا به جا آورد، آرى، اگر رفتنش به حج، باعث حَرَج و مشقت در زندگى مى شود، حج براى او واجب نمى باشد.

(مسئله 34) اگر زن بخواهد حجّ مستحبّى به جا آورد اگر منافات با حق استمتاع شوهر داشته باشد بايد با اجازه شوهر باشد.

(س 35) اگر زنى مستطيع باشد ولى شوهرش مى گويد اگر به مكه بروى بعد از برگشتن طلاقت مى دهم، آيا باز هم بر زن حج واجب است؟

ج ـ اين چنين زنى مستطيع نمى باشد و حج بر او واجب نيست.

(س 36) آيا بدون اجازه شوهر، مى تواند با نذر حج را بر خود واجب كند؟

ج ـ نذر زن در مواردى كه مانع از حقوق واجبه شوهر، مانند حقّ استمتاع به طور متعارف باشد، منوط به اجازه شوهر است.

(س 37) اگر مردى همسر عقد بسته خود را از رفتن به حج منع كند اما او با توجه به اين نكته كه هنوز در خانه پدرش است و عرفاً نفقه خور همسرش به حساب نمى آيد عازم سفر حج شود آيا سفر او معصيت است يا خير؟ و آيا احرام او صحيح است؟

ج ـ اين گونه سفرها، يعنى سفر نامزدهائى كه در عقد هستند و در خانه پدر زندگى مى كنند و با نامزدشان توافق دارند، يعنى هنوز داماد، درخواست مراسم عروسى ننموده كه دختر آن را رد كرده باشد تا يك نحو نشوز و تخلّف در زندگى محسوب شود، حرام و معصيت نيست، چون بر فرض كه ادله حرمت خروج زن از خانه شوهر داراى اطلاق هم باشد و خروج را مطلقاً حرام كند «چه خروجى كه مانع از استمتاع شوهر باشد و چه نباشد» شامل اين گونه موارد كه دختر هنوز در خانه پدر است و ايّام نامزدى را مى گذراند نمى شود، چون رواياتش مخصوص به خروج زن از خانه شوهر است «يعنى بعد از آنكه به خانه شوهر رفته و زندگى خانوادگى تشكيل داده است» مى شود، نه مثل مورد سؤال كه هنوز تشكيل زندگى رسمى نداده و عروسى انجام نگرفته است.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. استطاعت طريقى: يعنى باز بودن راه و داشتن امنيت براى انجام حج.

استطاعت زمانى: يعنى به قدرى وقت باشد كه بتواند خود را به انجام اعمال حج برساند.