(مسئله 294) يكى ديگر از واجبات عمره مفرده نماز طواف است، بنابراين بر محرم واجب است پس از انجام طواف دو ركعت نماز به نيتِ نماز طواف مثل نماز صبح بخواند.

(مسئله 295) محرم مى تواند نماز طواف را با هر سوره اى كه مى خواهد بخواند، جز سوره هايى كه در آنها سجده واجب است؛[1] ولى مستحب است در ركعت اول، بعد از «حمد» سوره «توحيد» را بخواند، و در ركعت دوم، سوره جحد (قل يا ايّها الكافرون) را بخواند.

(مسئله 296) نمازگزار قرائت نماز طواف را مى تواند آهسته بخواند و مى تواند بلند بخواند.

(مسئله 297) بر هر مكلّف، واجب است نماز خود و شرايط و واجبات و قرائت و ذكرهاى واجب آن را به طور صحيح ياد بگيرد، مخصوصاً كسى كه مى خواهد به حج يا عمره مفرده برود؛ و اگر كوتاهى كند و نماز خود را تصحيح نكند، بعضى گفته اند كه عمره و حجّ او باطل است و قهراً در حلال شدن زن و ساير محرّمات احرام با اشكال مواجه مى شود.

(مسئله 298) اگر شخصى نتوانست قرائت يا اذكار واجب را ياد بگيرد، بايد نماز را به هر ترتيبى كه مى تواند خودش به جا آورد، و همان كفايت مى كند، ليكن اگر بخواهد احتياط كند، علاوه بر خواندن خودش كه مجزى است، نايب هم بگيرد.

(مسئله 299) نماز طواف را بايد فوراً و بدون تأخير پس از طواف بخواند و بين طواف و نمازش فاصله نيندازد و ميزان، مبادرت عرفيّه است، و در هر صورت با تأخير نماز، اعاده طواف لازم نيست.

(مسئله 300) نماز طواف واجب را بايد پشت مقام ابراهيم(عليه السلام)به جا آورد، به نحوى كه مقام در جلوى شخص قرار گيرد (نه محاذى سمت راست يا چپ آن) و پشت مقام، حدّ معيّنى ندارد، و ميزان در پشت مقام بودن صدق عرفى است، ولى هرچه نزديكتر باشد، بهتر و احوط است.

(مسئله 301) آنچه در نماز طواف واجب شرط است، در مسجدالحرام و پشت مقام بودن آن است (يعنى در جلوى مقام و يا دو طرف آن و يا در حِجر نباشد) بنابراين، نماز خواندن در طبقات فوقانى مسجدالحرام كه پشت مقام مى باشد، صحيح و مجزى است.

(مسئله 302) اگر كسى نماز طواف واجب را در غير مقام ابراهيم(عليه السلام)بخواند و ساير اعمال را با اعتقاد به صحّت آن انجام دهد، در اين صورت فقط نماز را اعاده كند.

(مسئله 303) اگر كسى نماز طواف عمره را داخل حِجر اسماعيل(عليه السلام) به جا آورد و بعد از تقصير متوجه شود، بايد نماز طواف را پشت مقام ابراهيم(عليه السلام)اعاده كند.

(مسئله 304) نماز طواف مستحب را در هر جاى مسجدالحرام كه بخواهد مى تواند به جا آورد، اگرچه در حال اختيار باشد.

(مسئله 305) جايز است براى مرد و زن كه در مسجدالحرام در حال نماز كنار و محاذى يكديگر بايستند، چون مسجدالحرام محلّ كثرت جمعيت و رفت و آمد فراوان مى باشد، همچنان كه جلو بودن زن بر مرد نيز جايز است، خواه نماز واجب باشد يا مستحب، نمازِ طواف باشد يا غير آن.

(س 306) نماز طواف معذورين كه در طبقه فوقانى طواف خود را انجام داده اند و براى نماز نمى گذارند با ويلچر وارد صحن مسجدالحرام شوند و نمى توانند بدون ويلچر يا وسيله ديگر در صحن مسجدالحرام نماز خود را بخوانند، چه حكمى دارد؟

ج ـ به طور كلى آنچه در نماز طواف واجب شرط است، در مسجدالحرام و پشت مقام بودن آن است (يعنى در جلوى مقام و يا دو طرف آن و يا در حجر نباشد)، بنابراين، نماز خواندن در طبقات فوقانى مسجدالحرام در صورتى كه پشت مقام باشد، صحيح و مجزى است.

(مسئله 307) شكّ در ركعات نماز طواف، موجب بطلان نمازِ طواف كننده است و بايد آن را اعاده كند، و بعيد نيست اعتبار ظنّ در ركعات؛ و اگر در افعال يا اقوال شك كرد، اگر محلّ آن نگذشته آن را به جا آورد، و اگر محلّ آن گذشته، به آن اعتنا نكند.

(مسئله 308) اگر كسى نماز طواف عمره را فراموش كند، بايد هر وقت كه يادش آمد، آن را در پشت مقام به جا آورد، و اگر در اثناى سعى صفا و مروه يادش آمد، از همان جا سعى را رها كند و برگردد دو ركعت نماز طواف را پشت مقام بخواند، بعد از آن سعى را از همان جا كه قطع نموده، تمام كند.

(مسئله 309) شخصى كه نماز طواف را فراموش كرده و به ساير اعمالى كه بعد از نماز بايد به جا آورد عمل كرده باشد، اعاده آنها ظاهراً لازم نيست، اگرچه احتياط استحبابى در اعاده است؛ و اگر در اثر ندانستن مسئله نماز طواف را نخوانده باشد، حكم فراموشى نماز را دارد.

(مسئله 310) اگر كسى نماز طواف عمره را فراموش كند و بعد از اعمال يادش بيايد پس اگر در مكّه است، بايد نماز را پشت مقام به جا آورد، و اگر از مكّه خارج شده و برگشتن به مسجدالحرام برايش مشكل باشد، بايد هر جا كه يادش آمد، آن را به جا آورد، اگرچه در شهر ديگر باشد.

(مسئله 311) لباس ساتر نمازگزار، بايد مباح باشد، و اگر شخصى با عين پولى كه خمس يا زكات آن را نداده، لباس ساتر بخرد، نماز خواندن او در آن لباس باطل است؛ و همچنين است اگر به ذمّه بخرد و در موقع معامله، قصدش اين باشد كه از پولى كه خمس يا زكاتش را نداده، بپردازد.[2]

(مسئله 312) اگر كسى كه مشغول نماز طواف است او را حركت دهند، به طورى كه استقرار و آرامش او از بين برود، در اين صورت بنا بر احتياط واجب بعد از آرام گرفتن بدن، آنچه را كه در حال حركت خوانده دوباره بخواند.

(س 313) آيا محمول نجس و متنجّس در نماز طواف معفّو است يا نه؟

ج ـ نماز طواف حكم نمازهاى يوميّه را دارد، بنابراين، محمول متنجّس چه ساتر باشد چه غير ساتر، در حال نماز معفّو است.

(مسئله 314) اگر زنى بعد از طواف و قبل از نماز طواف حائض شود، اگر وقت وسيع است، صبر كند تا پاك شود و نماز را بخواند و بعد بقيّه اعمال را انجام دهد؛ و اگر وقت تنگ باشد، سعى و تقصير عمره را خودش انجام دهد و براى نماز طواف نايب بگيرد، و بايد نايب نماز را قبل از سعى و تقصير منوب عنها به جا آورد تا ترتيب بين اعمال رعايت شود.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. سوره هاى سجده دار عبارت اند از: 1 ـ سجده، 2 ـ فصلت، 3 ـ نجم، 4 ـ علق.

[2]. رساله توضيح المسائل، حضرت آية الله العظمى صانعى (چاپ چهل و سوم)، ص136.