(مسئله 277) در حال طواف، قرارگرفتن پا روى لباس اِحرام ديگران كه موجب اذيّت و عدم رضايت آنها شود، به طواف ضرر نمى زند؛ همچنين است روى وسايلى كه از حجّاج در حال طواف كردن مى افتد، مثل ساعت و لباس احرام و غيره.

(مسئله 278) اگر شخصى مشغول سعى بين صفا و مروه شد و يادش آمد كه طواف را به جا نياورده يا طوافش باطل بوده است، بايد سعى را رها كند و طواف و نماز را به جا آورد و پس از آن، سعى را از سر بگيرد. و اگر شخص در حال سعى يادش آمد كه طواف را ناقص به جا آورده بايد برگردد و طواف را از همان جا كه ناقص به جا آورده تكميل كند و يا از سر بگيرد و سپس برگردد و تتّمه سعى را به جا آورد.

(مسئله 279) اگر شخصى بيمار يا طفلى را به دوش گرفت تا طوافش دهد، مى تواند براى خودش نيز قصد طواف كند و طواف هر دو صحيح است.

(مسئله 280) براى شخص جايز است در بين طواف براى رفع خستگى و استراحت بنشيند و بعد از همان جا طوافش را ادامه دهد و اتمام كند، ولى نبايد آنقدر طول دهد كه موالات عرفيه به هم بخورد؛ و اگر مقدار زيادى نشست، احتياط آن است كه اتمام كند و اعاده نمايد، گرچه اقوى از سرگرفتن كفايت مى كند، ولى اگر بعد از نصف دور چهارم باشد، مى تواند به اتمام همان طواف اكتفا كند، گرچه از سرگرفتن در هر صورت راحت تر است.

(س 281) اگر طواف به جهتى باطل شده باشد و شخص بدون توجه به آن، تقصير كرده و لباس پوشيده باشد و بعد متوجه شود كه عملش باطل بوده، وظيفه او چيست و آيا كفّاره دارد يا نه؟

ج ـ بايد عمل باطل شده را جبران كند، و ظاهر اين است كه از اِحرام خارج شده و كفّاره ندارد.

(س 282) زنى با شوهرش كه يك دور طواف را انجام داده بود، نيّت طواف كرد و با او ادامه داد و بعد از شوط آخرِ مَرد كه شوط ششم زن بوده است، زن به جاى اينكه يك شوط ديگر به جا بياورد تا طوافش كامل شود، طواف را از سرگرفته، طواف اول و دوم زن چگونه است؟

ج ـ همان طوافى كه از سر گرفته كفايت مى كند.

(س 283) شخصى طواف خود را انجام داده است و بعداً دو شوط طواف، رجائاً براى جبران نقص احتمالى به جا مى آورد، آيا اين عمل خللى به طواف او مى رساند؟

ج ـ آوردن مطلوب نيست چون منجر به وسوسه مى شود، ليكن خللى به طواف قبلى نمى زند.

(س 284) آيا در مواردى كه طواف و نماز بايد اعاده شود، لازم است شخص با لباس احرام باشد؟

ج ـ لازم نيست.

(س 285) شخصى طواف خود را به هم مى زند و طواف دوم را شروع مى كند، آن را نيز به هم مى زند و طواف سوم را آغاز كرده به اتمام مى رساند، وظيفه او چيست؟

ج ـ طوافى را كه از سرگرفته و تمام كرده، صحيح است.

(س 286) طواف نمودن در طبقه دوم و سوم، چه حكمى دارد؟

ج ـ ظاهراً طواف در طبقه فوقانى مسجدالحرام كه طواف فضا و هواى متعلق به بيت باشد، همانند طواف در طبقه پائينى و صحن مسجدالحرام مجزى و صحيح مى باشد. چون اسامى و نامهايى همانند مسجد و بيت و مدرسه و رباط، اسامى و اعلامى براى مجموعه اى از ساختمان و فضا و هواى متعلق به آنهاست و محكوم به احكام آنها مى باشند. بناءً على هذا، فضاى محاذى با بيت اللّه الحرام و البيت العتيق همانند ديوارها و جدارها و اركان آن، جزء بيت اللّه است و همان گونه كه طواف به دور آنها طواف بيت اللّه است، پس طواف فضاى متعلق به بيت اللّه در بالا هم طواف بيت اللّه و مجزى است، و ادعاى اينكه بيت اللّه و يا غير آن از اسامى و اعلام همانندش مثل مسجد و مدرسه نام ساختمان و بنا است، نه اعم از آن و فضاى محاذى متعلق به آنها، ظاهراً ناتمام مى باشد كه سيّدنا الاستاذ الامام الخمينى «سلام الله عليه» مفصلاً از آن در اصول[1] بحث نموده و همان معناى اعم و قدر جامع را پذيرا شده كه مطابق با تحقيق مى باشد و بنا بر اين مبنا است كه تمام احكام مسجدالحرام و مسجدالنبى بر آن دو مسجد فعلى با همه توسعه آنها جارى مى باشد؛ و ناگفته نماند كه اين نظريه يعنى وضع اسامى بر قدر جامع و اعم كه در اول پاسخ به آن اشاره شده به نظر فقيه بزرگوار كاشف الغطاء(قدس سره)تأييد مى شود كه آن فقيه كم نظير ـ اگر نگوييم بى نظير ـ در كشف الغطاء خود در بحث مواقيت فرموده: «الاول: فى ان المواقيت بأسرها عبارة عما يتساوى الاسماء من تخوم الارض الى عنان السماء فلو احرم من بئر او سطح فيها ـ راكباً او ماشياً او مضطجعاً و فى جميع الاحوال ـ فلا باس به»،[2] و به نظر مى رسد كه اگر آن فقيه بزرگوار راجع به طواف هم بحث نموده و متعرض آن شده بود، قطعاً طواف در طبقات فوقانى را نيز مجزى مى دانست.

(س 287) در حال طواف، آيا صحبت كردن با رفيق يا خوردن و آشاميدن اشكال دارد يا خير؟

ج ـ به طواف ضرر نمى رساند، ولى بهتر آن است كه انسان به ذكر و دعا مشغول باشد و از اين فرصت نهايت استفاده را بنمايد.

(س 288) در حال طواف، خواندن قرآن چه صورتى دارد؟

ج ـ مانعى ندارد.

(س 289) اشخاصى كه قدرت بر طواف ندارند، آيا نايب بگيرند يا خودشان با ويلچر طواف داده شوند؟

ج ـ بايد خودشان با ويلچر طواف نمايند.

(مسئله 290) اگر در حين طواف، مأموران نظافت مسجدالحرام دست به دست هم دادند و همان طور حلقه را توسعه دادند تا اينكه عدّه اى از مطاف خاص (بين خانه خدا و مقام ابراهيم(عليه السلام)) خارج شدند، و بيرون از مطاف طواف نمودند، در اين صورت، طواف آنها صحيح است؛ و اگر مدّتى طول كشيد و خيال كردند موالات عرفيّه به هم خورده و طواف را از سر گرفتند، طوافشان صحيح است. به هر حال از سرگرفتن طواف، مجزى است.

(مسئله 291) اگر كسى در اثناى طواف مُحدث شود و خجالت بكشد خود را تطهير كند و با اين حالت تمام اعمال عمره را انجام دهد، اگر با اعتقاد به صحّت، اعمال را تمام كرده باشد، عمره اش صحيح است و بايد طواف و نماز آن را اعاده كند، و اگر خودش نمى تواند، بايد نايب بگيرد.

(مسئله 292) اگر شخصى در طواف شك كند كه لباس احرام او نجس شده ولى اعتنا نكند، بعد از طواف يقين كند كه در همان حال طواف نجس بوده، ولى در حال طواف به نجس بودن لباسش شك داشته، در اين صورت از احرام خارج شده و فقط بايد طواف و نماز را اعاده كند.

(مسئله 293) اگر مقدارى از موهاى سرِ زن يا جاهاى ديگر بدن او عمداً ظاهر باشد، و با علم به اينكه پوشاندنش در طواف واجب است، به همان كيفيت طواف كند، طواف او صحيح نيست. آرى، اگر از راه جهل به موضوع يا مسئله باشد، موجب بطلان نبوده و طوافش صحيح است.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]. تهذيب الاصول، ج1، ص56 (بحث صحيح و اعم، امر رابع).

[2]. كشف الغطاء، مواقيت الاحرام، المقام الثانى فى احكامها، ص549.