امام، راه هاي سلامت را پيمود(19(

سيزدهم خرداد سال هشتاد و دو. شب ارتحال امام خميني - سلام الله عليه - پايان درس خارج فقه، مدرسه فيضيه، پايگاه و مَدرس امام. اينك چهارده سال از آن روز مي گذرد و در طي اين مدت، ياد و نام امام خميني از ذهن شاگرد معتقد و وفادارش بيرون نرفته و با جدّيت به زنده داشتن آن همه عظمت و شكوه، اهتمام مي ورزد. انسان در شگفت مي شود كه اين شاگرد كه اينك قدم در راه استاد نهاده و بيش از شصت بهار از عمر را طي كرده، بر اين اعتقاد است كه بدون ذكر نام استاد و مراد خويش، نمي تواند زندگي كند. چرايي و چگونگي اين همه علاقه را مي توان در لابه لاي اين سطور و تحليل مباني استادش جستجو كرد.

فقيه متفكر و متعبّد شيعه در اين روز اندوهناك در گذر به گوشه هايي از ويژگي اخلاقي وعرفاني، پيشينه سياسي، فرهنگي، اجتماعي و احترام به مردم و تصميم گيري آنها، مي فرمايند:

فقاهت، اخلاق، خصوصيات روحي و اجتماعي، عبادت و عرفان حضرت امام خميني - سلام الله عليه - منحصر به فرد بود. تا جايي كه معتقدم خدمات محققانه و دقيق ايشان به فقه شيعه پس از بزرگاني چون صاحب جواهر و شيخ انصاري بي همتا است. اين همه خدمت را مي توان در پويايي انديشه فقهي ايشان جستجو كرد كه چگونه با احكام و برداشت هاي زيباي خود، حاكميّت و تسلط فقه را بر زندگي اجتماعي، به تثبيت رساند.

به نظر من حضرت امام از مصاديق بارز و مسلم اين آيه شريفه هستند كه مي فرمايد (يَهدِي بِهِ اللهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضوَانَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ)(20) يعني كسي را كه همه اعمالش، رضايت خدا و هماهنگ با كلام الهي و مخصوصاً رضايت و تبعيّت از حق باشد، به سبل سلام مي رساند. قرآن با صراحت مي فرمايد كه ما كساني را كه از دستورات خدا متابعت كنند و خدا از آنها راضي باشد، به مقامي والا و راه هايي امن و سالم مي رسانيم.

ما نيز با استفاده از اين آيه، امنيّت راههاي سياسي و... را در زندگي امام ديديم و درخشش آن را به وضوح مشاهده كرديم.

ما ديديم كه امام چگونه در عصري كه همه شرايط ظاهري مرجعيّت براي ايشان مهيا بود، بخاطر رضايت خدا و انجام وظيفه ديني و ملي خود، از آن گذشت و زندان و تبعيد را به جان خريد. براي ايشان آزادي انسانها و احياي ارزشهاي اسلامي مهم بود و كوچكترين سستي را در اين راه نمي پذيرفت.

همين حركت سياسي و اجتماعي باعث شد كه متحجّران و كوتاه فكران، اين نوع فعاليت را در شأن روحانيت شيعه ندانند و زخم زبانها را نصيب امام كنند و ياران ايشان را جواناني خام، ناپخته و بي تجربه بدانند كه بيشتر به دنبال جنجال هستند تا علم.

اما مي خواهيم بدانيم كه امام چگونه عرفان و فقه را يكجا جمع مي كرد. فقها در “عروه” متعرض شده اند كه اگر در رابطه با امامان جماعت در يك مكان اختلاف پيدا شد، چه بايد كرد. صاحب جواهر و برخي ديگر از فقها معتقدند مي توان به يكي از آنها، با رعايت مرجحات اقتدا كرد. توجيه آنها اين است كه نيت آنها، ثواب بردن بيشتر است و به قصد اخلاص آنها ضرري وارد نمي شود، امّا امام مي فرمايند كه مردم نبايد به هيچ كدام از آنها اقتدا كنند، چون نمي شود باور كرد كه اين گونه افراد گرچه عادل هستند، ولي اخلاص ندارند، زيرا به خاطر يك امامت نماز، اختلاف پيدا كرده اند. امام تأكيد مي كنند كه لا اله الاّ الله گفتن، دعوا ندارد و اگر اختلافي رخ داد، اخلاص نيست. نكته بعدي اينكه عدم جواز اقتدا به چنين افرادي، رفتار خلاف مروّت و بزرگواري است كه اينها با اختلاف، آبروي روحانيت و امام جماعت را از بين مي برند. امام كاري را كه خلاف با مروت باشد، با عدالت سازگار نمي بينند و لذا عمل آنها را سبب خروج از عدالت مي دانند.

و يا اگر شخص بخواهد امام جماعتي را كه سالها در مكاني نماز جماعت برگزار كرده كنار بگذارد و خود امام شود، برخي از فقها آن را بدون اشكال مي دانند و معتقدند تنها يك عمل مكروه انجام داده است. اما امام اين عمل را خلاف مروّت دانسته و قبيح مي شمارد و اقتدا به چنين شخصي را جايز نمي دانند، چرا كه با اين كار از عدالت خارج شده است.

اما نسبت به مردم و حقوق آنها، حتي در مسائل عبادي، دقت شگفت آوري دارند تا آنجا كه در رابطه با مسأله فقهي اختلاف مأمومين بر سر امام جماعت مي فرمايند: اگر مأمومين بر يك نفر اتفاق پيدا كردند، بايد به همان امام اقتدا نمايند، هرچند نظرشان صائب نباشد. امام تشخيص مصلحت مربوط به مردم را به خودشان مي سپارد، چرا كه اگر مردم در اين امور ضرري ديدند، متوجّه احكام نوراني اسلام نمي باشد و بدبيني نسبت به اسلام و رهبران ديني بوجود نمي آيد. اين همه دقّت و كنجكاوي و ژرف‌نگري، برخاسته از روح عرفاني و انديشه بلند امام حكايت مي كند.

مردم درست تشخيص مي دهند و قضايا را خوب مورد شناسايي قرار مي دهند. همين مردم هستند كه قادرند عزّت اسلامي را در دفاع به نمايش بگذارند و عظمت سياسي اسلام را نشان دهند. تصور و تلقي فرد يا افرادي كه مدعي هستند مردم و يا اكثريت نمي فهمند، تصور و ديدگاه درستي نيست، چرا كه همين اكثريت در احكام فقهي اسلام هم داراي جايگاه بلندي است.‌‌