در ادامه سلسله بحث های قواعد فقهیه که توسط حضرت آیت الله بجنوردی مطرح می گردد، هفته گذشته ایشان قاعده «الخراج بالزمان» را بحث نمودند و فرمودند: این حدیث از پیامبر گرامی اسلام (ص) و از جوامع الکلمه پیامبر(ص) است و جوامع الکلام به سخنانی گفته می شود که مانند قرآن بر پیامبر وحی شده است، اگرچه ظاهر آن گفته پیامبر است ولی مفهوم آن وحی است: «وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى* إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحَى»،[1] و با این کلمه قصار، پیامبر اسلام(ص) در چهارده قرن قبل مسئله مهمی را مطرح فرمودند.

معظم له فرمودند علمای اهل سنت این حدیث را این گونه معنا کرده اند که مالک عین، ضامن منفعت است، و همچنین علمای شیعه خصوصاً متأخرین مانند شیخ انصاری(ره)، صاحب جواهر، محقق اردبیلی و دیگران در مورد معنای این حدیث فرموده اند مالک، ضامن منفعت است و مانند این حدیث گفته پیامبر(ص) «الغُنم بالغُرم»، که این هم از جمله جوامع الکلم پیامبر(ص) است.

ایشان فرمودند مالک عین، ضامن منفعت است. مطلب روشنی است و همه این را می دانند پیامبر(ص) مطلب مهمی را می خواستند مطرح کنند و این از اوضح واضحات است. حضرت امام(ره) در نجف اشرف در بحث فقه خود این حدیث را مطرح نموده و فرمودند منظور از «خراج» در این حدیث شریف «ثروت ملی» است و این یک حکم حکومتی است و حکام در برابر ثروت ملی، ضامن هستند و باید برای کارهای زیر بنایی از آن استفاده نمایند، که همه ملتها در زمان حال و آینده از آن بهره ببرند و برای کارهای روزمره و خدمات شهری باید از بخش مالیات و عوارض استفاده نمایند نه اینکه ثروت ملی را برای خدمات هزینه نمایند و این سخن بسیار بزرگی است که معلوم می شود از معجزات پیامبر اکرم(ص) است که در صدر اسلام بیان شده است و ما باید افتخار کنیم که چنین دینی داریم و باید در بین سایر جوامع مطرح کنیم که آیین اسلام آنچه را که کشورهای غربی و غیره امروز متوجه آن شده اند، پیامبر ما در چهارده قرن قبل آن را مطرح نمودند.