امام خمينى(سلام الله عليه)

من آقاى صانعى را مثل يك فرزند بزرگ كرده ام.
اين آقاى صانعى وقتى كه سالهاى طولانى در مباحثاتى كه ما داشتيم تشريف مى آوردند ايشان، بالخصوص مى آمدند با من صحبت مى كردند و من حظّ مى بردم از معلومات ايشان.
و ايشان يك نفر آدم برجسته اى بين روحانيون است و يك مرد عالمى است. «صحيفه امام، ج 17، ص 231»

حضرت آية الله العظمى صانعى(مد ظله العالى):
... بايد به همگان اعلام داريم كه در اسلام نه تبعيض وجود دارد ونه تضييع حقوق ونه ظلم به افراد وهمه انسان ها مكرم ومحترم اند.«ولقد كرمنابنى آدم» كمااين كه در حقوق اسلامى تبعيض نژادى نيست و سفيد و سياه برابرند، تبعيض جنسيتى و مليتى نيز وجود ندارد.

مرورى بر زندگى مرجع عاليقدر تقليد حضرت آية الله العظمى صانعى(مدظله العالى)

آية الله العظمى صانعى از شاگردان امام خمينى(قدس سره)، رهبر نهضت اسلامى ايران است. وى در سال(1316 ش) در يكى از روستاهاى اطراف اصفهان(نيك آباد) به دنيا آمد.

جد بزرگ معظم له، مرحوم آية الله حاج ملا يوسف(قدس سره) از عالمان زمان خود به شمار مى رفت. وى در فلسفه از شاگردان جهانگير خان(قدس سره) ودر فقه از تربيت شدگان ميرزا حبيب الله رشتى(قدس سره) بود.

از كارهاى قابل توجه جدّ بزرگ ايشان ،ترويج واشاعه حركت ميرزاى شيرازى (قدس سره) در مسئله قيام تنباكو بود. پدرشان مرحوم حجة الاسلام آقاى شيخ محمد على صانعى (قدس سره) نيز عالمى وارسته و روحانى زاهد وپرهيزكار بودند.

آية الله العظمى صانعى در سال(1325 ش)، به حوزه علميه اصفهان وارد شد وسپس در سال(1330ش)، براى ادامه تحصيل به حوزه مقدسه قم عزيمت نمودند. هوش وذكاوت وى در آن دوران نيز قابل تشخيص بود به گونه اى كه مورد تشويق وترغيب آية الله العظمى بروجردى(قدس سره) مرج دينى بزرگ شيعيان قرار گرفت.

او از سال 1334 تا 1342 كه رهبر فقيد انقلاب از ايران تبعيد شد به طور مداوم در درس خارج ايشان حاضر مى شدند و از ياران و شاگردان وفادار او به شمار مى آمدند.

آية الله العظمى صانعى در 22 سالگى به مرحله اجتهاد رسيدند كه اين نيز به نوعى نشان از قدرت علمى و هوش سرشار ايشان دارد. سپس در سال 1354 در حالى كه 38 سال داشتند تدريس خارج فقه را با كتاب زكات آغاز كردند.

اين امر تا به امروز تداوم يافته و حاصل بيش از 30 سال تدريس وتحصيل ومطالعه و تلاش در فهم معانى دين اسلام و بخصوص شعبه فقاهتى آن، احكام دينى جديد و نوينى است كه آية الله صانعى را در زمره مرجع دينى نوانديش قرار مى دهد.

برخى از نظرات فقهى حضرت آية الله العظمى صانعى (مد ظله العالى)

1 - عدم شرطيت مرد بودن در مرجعيت دينى.

2 - عدم شرطيت مرد بودن در كليه مناصب حكومتى.

3 - عدم شرطيت مرد بودن در قضاوت.

4 - تساوى زن و مرد در قصاص نفس و اطراف.

5 - تساوى ديه زن و مرد در ديه نفس واطراف.

6 - زن در صورتى كه شوهر وارث ديگر نداشته باشد، تمام اموال شوهر را ارث مى برد.

7 - ارث بردن زن از همه اموال شوهر (از عين منقولات و از قيمت غير منقول).

8 - عدم حرمت خروج زن از منزل بدون اجازه شوهر، در مواردى كه خلاف شئون مرد ويا خلاف حق استمتاع مرد نباشد.

9 - عدم نياز به اذن شوهر در نذرى كه مربوط به خود زن مى باشد و يا در مال خود مستقل باشد در صورتى كه خلاف حق استمتاع مرد نباشد.

10 - طلاق در دست مرد است، ليكن اگر زن مهريه خود را ببخشد و تقاضاى طلاق نمايد، بر مرد واجب است او را طلاق دهد.

11 - ازدواج موقت مختص به شرايط خاص مى باشد و نه به عنوان عِدل ازدواج دايم.

12 - عدم نجاست فضله پرندگان.

13 - عدم نجاست چرمهايى كه از كشورهاى غير مسلمان وارد مى شود، به علت آن كه از مردار و جيفه نمى باشد.

14 - ازاله عين نجاست از اجسام صيقلى از مطهرات است، الا در مواردى كه شارع طريق خاصى براى طهارت آن قرار داده باشد مثل مخرج بول و يا خاك مال كردن، ظرفى كه سگ ليسيده يا از آن ظرف آب يا چيز روان ديگر خورده است.

15- آب هاي فاضلاب كه رنگ يا بو يا مزه آنها بر اثر نجاست، تغيير كرده و نجس شده، بر فرض زوال تغيّر آنها به واسطه ي وصل يا كُر يا هوا يا تصفيه، پاك مي گردد.

16 - غير مسلمان همانند مسلمان از مسلمان ارث مى برد.

17 - مال و جان غير مسلمان همانند مسلمان محترم است.

18 - ديه غير مسلمان با ديه مسلمان برابر ميباشد.

19 - تساوى غير مسلمان و مسلمان در قصاص.

20 - عدم حرمت تراشيدن ريش.

21 - عدم حرمت موسيقى هايى كه محتواى باطل نداشته باشند.

22 - عدم حرمت مجسمه سازى و نقاشى انسان، حيوان و اشياء.

23 - عدم شرطيت اجتهاد در قاضى و كفايت علم به قوانين.

24 - اختصاص حرمت ربا به رباى استهلاكى و عدم حرمت رباى استنتاجى.

25 - رفع حرمت سقط جنين قبل از چهار ماهگى، به واسطه حرج و مشقت غير قابل تحمل مانند بيمارى جنين.

26 - عدم حرمت روشهاى جلوگيرى(كنترل جمعيت) و عدم حرمت روشهاى جلوگيرى كه منجر به عقيمى دائم گردد براى كسانى كه چندين فرزند دارند.

27 - حرج و مشقت غير قابل تحمل(براى فرزند و يا ناپدرى و نامادرى) رافع حرمت لمس و نظر فرزند خوانده مى گردد.

28 - مجزى بودن تمام اغسال از وضو(چه مستحب چه واجب).

29 - سن بلوغ دختران با نبود ساير شرايط، سيزده سال قمرى مى باشد.

30 - معيار در كثير السفر كه بايد نماز را در مسافرت تمام بخواند و روزه هم بگيرد همان كثرت سفر است، خواه مسافرت شغل او باشد يا به جهت اغراض ديگر مسافرت كند(حداقل قبل از ده روز، يك مسافرت شرعى داشته باشد).

31 - جواز امام جماعت جانبازان و معلولان كه قادرند ايستاده نماز بخوانند.

32 - مغرب، همان غروب عرفى است كه استتار قرص مى باشد و ذهاب حمره مشرقيه شرط نمى باشد.

33 - مادر هم مانند پدر در قتل فرزند قصاص نمى شود، مگر آنكه مرگ به علت اغراض شخصى مانند دشمنى و طمع در مال و پست و رياست و يا فاش نشدن خيانت ها و امثال آن باشد كه در آن صورت اصل كلى قصاص، هم در مورد پدر و هم در مورد مادر ثابت است.

34 - حقوق معنوى مانند حق التأليف، حق الطبع و... محترم مى باشد.

35 - بازى با آلات قمار بدون برد و باخت حرام نمى باشد.

36 - با نبود پدر، مادر بر طفل و اموال او ولايت دارد و بر پدربزرگ مقدم است.

37 - جواز تلقيح مصنوعى در خارج از رحم و انتقال آن به رحم.

38- عدم تفاوت زن هاي سيّده و غير سيّده در سن يائسگي و ملاك اتمام پنجاه سال قمري، بر فرض قطع خون حيض و يا مشكوك بودن حيض بعد از آن.

اصولا كتاب هاى مراجع بزرگ دينى كه حافظ نهاد دين به مثابه نهادى از مجموعه مواريث عهد سنت در عصر جديد هستند، به مسائلى در حوزه تخصص و كاركرد علمى ايشان باز مى گردد.

اندك اند مراجعى كه خارج از اين حيطه قلم بزنند و يا تأليفاتى داشته باشند. در هر حال حوزه مرجعيت، حوزه تأليفات و تحقيقات علمى است و روشن است كه مرجع تقليد نوانديش شيعه حضرت آية الله العظمى صانعى نيز از اين قاعده مستثنا نيست.

به خصوص اينكه در عصر جديد مراجع دينى ايران در حوزه هايى فراتر از تخصص و علم خاص خويش گام مى زنند، حوزه هايى عام همچون سياست، اجتماع، فرهنگ، اقتصاد و تأليفاتى كه تاكنون از ايشان به زيور طبع آراسته شده اند، در خصوص مسائل تخصصى فقه و همچنين موضوعات عام دينى است كه به شرح ذيل است. فهرست كتب در دست چاپ ايشان نيز در همين حوزه قرار مى گيرد:

كتب فارسى
1 - توضيح المسائل(رساله عمليه)
2 - مجمع المسائل(سه جلد)
3 - منتخب الاحكام
4 - استفتائات قضايى(دو جلد)
5 - استفتائات پزشكى
6 - مناسك حج
7 - احكام حج(ويژه بانوان)
8 - استفتائات حج و عمره
9 - احكام عمره مفرده
10 - احكام بانوان
11 - احكام نوجوانان

كتب عربى
1 - مصباح المقلدين(رساله عربى)
2 - فقه الثقلين(كتاب الطلاق)
3 - فقه الثقلين(كتاب القصاص)
4 - فقه الثقلين(كتاب المواريث)
5 - حاشيه بر عروة الوثقى
6 - حاشيه بر تحرير الوسيله
7 - منتخب الاحكام
8 - هدية الناسكين من الحجاج و المعتمرين من رسالة نجاة العباد
9 - مناسك الحج

مجموعه نظرات فقهى معظم له توسط مؤسسه فرهنگى - هنرى فقه الثقلين تنظيم و منتشر شده است كه عبارت اند از:
1 - فقه و زندگى(1) رباى توليدى
2 - فقه و زندگى(2) برابرى قصاص(زن و مرد، مسلمان و غير مسلمان)
3 - فقه و زندگى(3) برابرى ديه(زن و مرد، مسلمان و غير مسلمان)
4 - فقه و زندگى(4) قيومت مادر
5 - فقه و زندگى(5) ارث زن از شوهر(در صورت انحصار)
6 - فقه و زندگى(6) قمار، مسابقات و سرگرمى
7 - فقه و زندگى(7) بلوغ دختران
8- فقه و زندگي(8) وجوب طلاق خلع بر مرد
9- فقه و زندگي (9) ارث غير مسلمان از مسلمان

معرفى اجمالى پايگاه اطلاع رسانى دفتر حضرت آية الله العظمى حاج شيخ يوسف صانعى(مد ظله العالى)
www.saanei.org

از روزگاران بسيار دور، بشر در انديشه سيراب كردن عطشى بوده كه فطرتا نسبت به فهميدن و ادراك حقايق داشته است; چراكه از جمله غرايز اصيل و بنيادين آدمى، غريزه حقيقت خواهى و حس كنجكاوى سيرى ناپذير و مرز ناشناس اوست، كه ارضاى اين غريزه نيز يكى از نيازهاى روانى و روحى وى را برآورده مى سازد.

هرچند اين غريزه در همه افراد به طور يكسان بيدار و فعال نيست، ولى در هيچ فردى از افراد انسانى كاملا خفته و خاموش نيست.

على الاصول. جنگ و گريزهاى علمى و چالش هاى فكرى دانشمندان و پژوهشگران در طول قرن ها و اعصار، يعنى از وقتى كه انسان بوده است، جز اين نبوده كه مى خواستند هر چه واقع بينانه تر با حقايق جهان - هر چه هست، جز خداوند - و قانون هاى حاكم بر آنها آشنا شوند و به كشف معماى هستى و راز نهايى آن، و شناخت واقعيت ها دست يابند.

جالب اينكه آموزه هاى قرآنى و به طبع آن تعاليم راقى اهل بيت(ع) جست و جو گران حقيقت را ستوده است:«به آن بندگان من بشارت ده، كه به سخن، گوش فرا مى دهند و بهترين آن را پيروى مى كنند، اينان اند كه خدايشان راه نموده و اينان اند همان خردمندان»(زمر: آيه 18 - 17).

اين كه فرمود:«بندگان من پيرو بهترين سخنان اند، بدين معناست كه به لحاظ ساختار وجودى شان، در جست و جوى حقيقت اند و در سرشت خود پيگير رشد و تعالى و رسيدن به واقع اند.

نشانه اين جويايى اين است كه در سر دو راهى حق و باطل، رشد و گمراهى، به طور قطع، حق و رشد را، و در برخورد با نيكو و نيكوتر، نيكوتر برمى گزينند.

و اما انسان امروز، با توجه به نياز زمان و تلاقى انديشه ها و افكار و نوآورى هاى علمى و تبيين انديشمندانه از حوادثى كه در پيرامون او مى گذرد، با پرسش هايى روياروست، كه در ذهن نقاد او را به خود مشغول داشته است.

در ميان پرسش هاى ديگر علوم و رشته هاى دانش بشرى، با پرسش هاى مهم در زمينه فلسفى فقه و فلسفه حقوق، حقوق بشر و نظير اينها مواجه مى شويم كه پاسخگويى به اين پرسش ها را دانشوران و فقيهان زمان شناس بر عهده دارند.

اگر چه اين پاسخ ها با همه گله گشايى ها، در حدى نبوده و نيست كه كام جان پر عطش انسان جستجوگر را سيراب كند; اما در مقياس توانايى و تاخت و تاز انديشه بشرى، شايسته تحسين و درخور ستايش است.

سايت اينترنتى آية الله العظمى صانعى در اين ميان با توجه به شرايط متقاضيات روز و با التفاط به مسائلى كه امروز در ذهن و دل جوانان و زنان و مردان مسلمان ايرانى موج مى زند و هر روز شك جديد و پرسش تازه اى را بر عقل و زبان او جارى مى سازد، با شكل و شماى تازه اى در برابر ديدگان مخاطبان به تصوير آمده است.

البته در اين ميان با توجه به پرسش هاى فوق تصوير بندى و مخاطب شناسى كاربران اينترنتى و دقت نظر در تمايلات و احساسات آنها از اهميت بسزايى برخوردار مى شود. اين اهميت وافر، خود را در تقسيم بندى، انتخاب و چينش تصاوير، انتخاب تيتر خبرها و نحوه گزارش ديدارها و مصاحبه هاى آية الله صانعى و... نشان مى دهد. البته اميدواريم كه اينگونه باشد.

سايت به چهار زبان فارسى، عربى، انگليسى و اردو آماده استفاده است. در صفحه اصلى سايت چهار بخش مجزا از هم ديده مى شود كه هر كدام داراى زير مجموعه هايى هستند. نوار گردان بالاى صفحه حاوى سخنان كوتاه و مهم آية الله صانعى و پيام هاى تبريك و تسليت ايشان به مناسبت هاى دينى است.

ستون سمت چپ صفحه اصلى از چهار بخش اخبار پايگاه، خبرنامه پايگاه، جستجو و ارسال پيام كوتاه از طريق SMS تشكيل شده است و كاربران مى توانند از گزينه جستجو براى يافتن موضوع مورد علاقه خود استفاده كنند.

در ستون سمت راست نيز رساله توضيح المسائل آية الله العظمى صانعى و استفتائات، صندوق شخصى استفتائات براى پرسش هاى شرعى قرار دارد كه بيشتر مورد استفاده كاربرانى است كه پرسش هاى خصوصى تر دارند و از طريق E-mail نيز بى بهره اند، در عوض بخش پاسخ به سؤالات شخصى، كاربران عمومى و حرفه اى تر را مى طلبد، اما كاركرد هر دو بخش يكى است.

نگارخانه اى كه مجموعه اى از عكس هاى معظم له مى باشد. بانك صوت نيز در همين مجموعه قرار گرفته كه توانايى پخش برخى سخنرانى هاى سوگوارى و مذهبى آية الله العظمى صانعى را دارد.

فليم خانه بخش ديگر اين ستون است كه نظرات آية الله را به صورت چند فيلم در كنار هم پخش مى كند.

حقوق زنان مجموعه اى است از نظرات فقهى معظم له پيرامون حقوق زنان، نقش سايت و راهنمايى سايت دو گزينه اى هستند كه براى راهنمايى بهتر كاربران مورد استفاده قرار مى گيرد. پاسخگويى آنلاين بخشى است كه كاربران مى توانند از طريق برنامه اى خاص به صورت آنلاين پاسخ سؤالات شرعى خود را بگيرند و آخرين بخش نيز استخاره است.

پيش از اينكه به معرفى بخش پنجم صفحه اصلى بپردازيم، نگاهى به منوهاى طراحى شده در بالاى صفحه مى تواند جالب باشد.

اين منوهاى شش گانه، شش راه ارتباطى براى كاربر اينترنتى به سايت مى گشايد. اول منوى زندگينامه مرجع تقليد نوانديش، آية الله العظمى صانعى است، دوم و سوم، محتويات كتب و دروس را به خواننده منتقل مى كند، چهارمى منوى استفتائات البته به صورت كلى است، منوى پنجم، بيانيه ها و ديدارها را در بر مى گيرد و منوى ششم هم«ارتباط با ما» براى برقرارى ارتباط با دفتر معظم له است.

اما در بخش مركزى صفحه، چهار بخش مجزى ديده مى شود، اين چهار بخش در حقيقت موضوعات جديد و به روز سايت را در زمينه هاى مختلف به كاربر عرضه مى كند. در اين قسمت كاربر مى تواند با جديدترين استفتائات، تازه ترين بيانيه ها و ديدارها و مصاحبه ها، جديدترين عناوين امروز، و همچنين بازتاب ديدگاهها و نظريات آية الله، در مقالات و نگاشته هاى مكتوب يا اينترنتى كه توسط انديشمندان و محققان ديگر توليد شده، آشنا مى شود.

وب سايت مؤسسه فرهنگى - هنرى فقه الثقلين
www.feqh.org

وب سايت مؤسسه فرهنگى - هنرى فقه الثقلين نيز در كنار سايت اينترنتى آية الله صانعى گوشه اى ديگر از فعاليت هاى اينترنتى براى ترويج و معرفى انديشه فقهى آية الله صانعى را بر عهده دارد.

مؤسسه فقه الثقلين مجموعه اى است متشكل از شاگردان محقق آية الله و همچنين برخى از صاحب نظران نزديك به مواضع علمى و فقهى ايشان كه به بررسى و تحليل علمى و فقهى كتب و نظريات آية الله صانعى مى پردازند.

حاصل فعاليت اين عده تدوين مجموعه كتابهايى تحت عنوان«فقه و زندگى» است كه بررسى جزء به جزء و موضوعى نظرات آية الله صانعى اختصاص دارد. نظريات و احكامى كه البته بيشتر خلاف قول مشهور فقهاى ديگر و البته با استناد و مبانى اصول اجتهاد در فقه شيعه است. مجموعه كتاب هاى فقه و زندگى شايد در حدود 100 موضوع فقهى از نظريات آية الله صانعى را در بر گيرد.

موضوعاتى همچون; تساوى شهادت زن و مرد، عدالت در شاهد، غيبت، ادوات قمار، غنا، وجوب طلاق در صورت بذل مهريه از طرف زوجه، برابرى ديه زن و مرد، اكراه در قتل، قيومت مادر، ارث كافر از مسلم، ارث زن از شوهر در صورت انحصار و... كه تعدادى از آنها تاكنون چندين نوبت به چاپ رسيده است.

براى مثال در بحث برابرى قصاص، با مؤيدات فقهى و روايى و ادله قرآنى به نادرستى عدم برابرى قصاص زن و مرد، مسلمان و غير مسلمان اشاره شده است و در بحث رباى توليدى نيز با تأكيد بر اصل تحريم ربا، بر تفاوت ميان رباى توليدى و رباى استهلاكى، با اشاره به فلسفه و علل و زمينه ها و پيامدهاى متفاوت آن دو، تأكيد شده و در نهايت بحث حرمت را در رباى توليدى، قابل انطباق ندانسته است.

كتاب هاى فقه و زندگى، آنچنان كه آمد با تكيه و تأكيد نظريات فقهى آية الله صانعى تهيه و تدوين شده اند و در كنار مجموعه استفتائات مدنى و قضائى، محتويات سايت اينترنتى فقه الثقلين را شكل مى دهد.

مجموعه استفتائات مدنى در يازده بخش فراهم آمده است كه به ترتيب از«املاك و مالكيت، ضمان و مسؤليت مدنى، وقف، عقود و قراردادها، وصيت، ارث، نكاح، طلاق، حجر، قيومت و متفرقات حقوق مدنى» بحث كرده و نظرات آية الله صانعى را در زمينه هاى فوق به معرض نمايش گذاشته است.