در این مراسم که جمع زیادی از بانوان فرهیخته، حقوق‌دانان، اساتید و فعالان عرصه‎های فرهنگی ـ اجتماعی و مدیریتی حضور داشته‌اند، پس از تلاوت قرآن، ابتدا یکی از مداحان اهل بیت(علیهم السلام) در مناقب و فضایل حضرت فاطمه(سلام الله علیها) مدیحه‌سرایی نموده سپس، حجت‎الاسلام بیگی ضمن خوش‎آمد‌گویی به بانوان شرکت کننده و تبریک میلاد خجسته حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و سالروز تولد حضرت امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) و گرامیداشت روز زن، طی سخنانی با نقل بیاناتی از حضرت امام در فضیلت و منقبت حضرت زهرا (سلام الله علیها) اظهار داشتند:

از دیدگاه حضرت امام برترین شرافت و فضیلت حضرت زهرا را باید در کلام حضرت امام صادق(علیه السلام) که از طریق معتبر در کتاب شریف کافی نقل شده، دانست. حضرت در این روایت مى‏فرمايد:

«فاطمه ‏(سلام اللَّه عليها) بعد از پدرش 75 روز زنده بودند در اين دنيا، بودند و حزن و شدّت بر ايشان غلبه داشت و جبرئيل‏ امين مى‏آمد خدمت ايشان و به ايشان تعزيت‏ عرض مى‏كرد و مسایلى از آينده نقل مى‏كرد».

وی همچنین با نقل کلام حضرت امام پیرامون مسأله حضور جبرئيل در نزد حضرت فاطمه(سلام اللَّه عليها) بیان داشتند:

«مسأله آمدن جبرئيل براى كسى يك مسأله ساده نيست. خيال نشود كه جبرئيل براى هر كسى مى‏آيد و امكان دارد بيايد، اين يك تناسب لازم است بين روح آن كسى كه جبرئيل مى‏خواهد بيايد و مقام جبرئيل كه روح اعظم است».

بیگی اظهار داشت: امام خمینی می‌فرماید:

«من اين شرافت و فضيلت را از همه فضايلى كه براى حضرت زهرا ذكر كرده‏اند ـ با اينكه آنها هم فضايل بزرگى است ـ اين فضيلت را من بالاتر از همه مى‏دانم كه براى غير انبيا (عليهم السلام) آن هم نه همه انبيا، براى طبقه بالاى انبيا (عليهم السلام) و بعض از اوليايى كه در رتبه آنها هست، براى كس ديگر حاصل نشده. و با اين تعبيرى كه مراوده داشته است جبرئيل در اين هفتاد و چند روز، براى هيچ كس تاكنون واقع نشده و اين از فضايلى است كه از مختصات حضرت صديقه (سلام اللَّه عليها) است».

حجت‎الاسلام بیگی سپس با تحلیل علمی از گفتار حضرت امام خمینی، فضیلت نقل شده برای حضرت فاطمه(سلام اللَّه عليها) را گواهی روشن بر وجود ظرفیّت فاعلی در نهاد زنان دانست و گفت: چرایی اینکه زنان در عین داشتن این قابلیت و توانمندی، مظلوم و مهجورند، را باید در دو مقوله جُست و جو کرد:

بیگی در پایان با نقد برخی قرائت‌های موجود پیرامون شخصیت زنان، باز پژوهی مجدّد در ساختار علمی و نظری حوزه زنان و اصلاح قوانین و احکام مدنی در این حوزه را ضروری دانسته و از اندیشمندان برای ورود جدّی در این عرصه، استمداد طلبیده است.

در ادامه مراسم، خانم دکتر زهرا شجاعی طی سخنانی، ضمن تبریک ولادت حضرت فاطمه(سلام اللَّه عليها) و تحسین و تشکر از برگزاری این جشن به همت دفتر حضرت آیت الله العظمی صانعی، با تشریح فعالیت‌های صورت گرفته از سوی مؤسسه فقه الثقلین در برگزای سلسله نشست‌های فقه پژوهی در چند سال اخیر با هدف تبیین قرائت‌های عادلانه از دین و اصلاح قوانین در نظام حقوقی، با اشاره به نشست آتی در سال 1399 با موضوع «بازپژوهی حقوق خانواده در فقه» با محورهای «مبانی خانواده»، «ارزش‌های خانواده» و «چالش‌های خانواده»، این نشست‌ها را بستری مناسب برای احیا و احقاق حقوق زنان دانست و بر ادامه این راه تأکید داشتند.

دکتر شجاعی به دنبال سخنان خود با تحلیل فرآیندی فعالیت‌های انجام گرفته در امور زنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بیان مدل‌های سه‌گانه تحلیل؛ سیستمی، عملکردی و فرآیندی، فاکتورهای پانزده محور تحلیل فرآیندی را به شرح ذیل یادآور شدند:

در ادامه مراسم، حجت الاسلام والمسلمین دکتر فیرحی به ایراد سخن پرداختند. وی با تبریک ایام ولادت با سعادت حضرت فاطمه(سلام اللَّه عليها) و امام خمینی، موضوع بیانات خود را با عنوان « زن، تاریخ و حکمرانی» شروع کردند.

دکتر فیرحی با بیان اینکه در تاریخ معاصر به ویژه از دوره مشروطه تاکنون در دو موضوع به تدریج تحول ایجاد شده است؛ 1) در مفهوم زن و جنسیت؛ 2) در مفهوم حکومت؛ اظهار داشتند:

نگاهی به تاریخ اسلام نشان می‌دهد که در آن دوران خیلی از ایده‌ها مطرح شدند؛ اما هیچ‌گاه تحقّق عینی ییدا نکردند. یکی از آن قضایا احترام به زن؛ هم در قرآن و هم در احادیث بود. لیکن نه تنها سبب افزایش حقوق زن‌ها نشده؛ بلکه باعث محدودیت هم شده است. صدر اسلام که متأثر از عادات جاهلی است، به دلایل مختلف هرچه بیشتر به زن آزاد احترام می‌گذاشتند، آزادی آنها محدودتر می‌شد؛ یعنی زندگی عادی آنها در خانه، کوچه، بازار و... مختل می‌شد. زندگی مردان با زنان غیر آزاد عادی بود؛ ولی با زنان آزاد هرچه پیش می‌رفت، مشکل بیشتر می‌شد. متأسفانه فقه ما و به خصوص فقه اهل سنت، بر این رویّه ایستاد و شکل گرفت.

این روایت را صاحب جواهر می‌گوید: غلط است. با اینکه سندش درست است. بعد خود صاحب جواهر می‌گوید: مگر زن می‌تواند صورتش را باز بگذارد و پیامبر می‌تواند چنین حکمی بدهد؟!

فیرحی اظهار داشت: با این ادبیات تحول زیادی در حکومت ایجاد شد. در واقع انقلابی در حکومت صورت گرفت و آن اینکه تا آن موقع اساساً حکومت از جنس قرارداد نبود؛ بلکه هر کس قدرت بیشتری دارد وظیفه دارد امر مردم و نظامات اجتماعی را اداره کند؛ یعنی یک رابطه‌ای بین حکومت و وظیفه وجود داشت و حتی استدلال برای پادشاهی رضاخان هم همین بود که تنها وی امروز توان اداره امور را داراست. در این اندیشه اساساً زنان هیچ‌گونه نقش و حضوری ندارند. فقه ما هم این طور شکل گرفته که حکومت شرعاً از آن معصومین است و در دوره غیبت عملاً حکومت مال شاه است. و در واقع بین شرع و واقع تفکیک حاصل نمودند. بنابراین زنان از دایره حکومت و سیاست به کلی خارج شدند.

دکتر فیرحی ادامه دادند: از زمان مشروطه به تدریج حکومت از جنس نظامی خارج و وارد بُعد اقتصادی شده که از جنس معامله و قرارداد است؛ یعنی معامله خدمات، معامله کالا. وقتی پای قرارداد به میان آمد، جنسیت گم می‌شود. بنابراین مشروطه آغاز تحول نظری حضور زنان در حکومت است. منتها دستگاه‌های فقهی ما با این دیدگاه حرکت نکرده و با همان دیدگاه هزار سال پیش به قضایا نگاه می‌کند. یکی از فقها معاصر هیچ اعتقادی نداشت که زن می‌تواند نماینده باشد. اصلاً اعتقادی نداشت که نماینده شأنی دارد تا زن بتواند نماینده باشد. در ادبیات فقهی ما دو واژه بیشتر نیست؛ یکی وکیل و دیگری ولیّ. چون فقهای ما نتوانستند کلمه وکیل را برای مجلس بپذیرند، کلمه نماینده را گذاشتند که کلمه‌ای خنثی است؛ یعنی نه معنای ولیّ را داشت و نه معنای وکیل را. چون اگر وکیل باشد، نه جنسیت ملاک است و نه مذهب. بنابراین نظریّـه مشروطه درست بوده است. در جمهوری اسلامی هم این قانون آمده؛ ولی قانون با دو مشکل جدّی مواجه است؛ یکی اینکه فقه ما زنان را با همان تعاریف سنی نگه داشته و البته این تفکر در دنیای امروز نمی‌تواند پایدار باشد، چون ما در شیب حکومت قراردادی افتادیم. بنابراین نظریه جمهوری اسلامی تعریفش نه درباره حکومت و حکمرانی روشن است و نه درباره زنان. البته مشکل درباره اقلیت‌های مذهبی و قومی نیز وجود دارد.

مشکل دوم در مورد خود زنان است، آن هم در مورد حوزه قانون خانواده. در واقع کشور ما نمی‌تواند از سیاست‌ورزی زنان صحبت کند؛ مگر اینکه قانون خانواده را به صورت ایمن حل کند. البته به صورت اصلاح نه به هم زدن قانون. بنابراین مشکل اصلی ما تعریف جدید از خانواده است که نیاز داریم با نظام‌های دمکراتیک سازگار باشیم. در غیر این صورت درصد زیادی از مشارکت را از دست خواهیم داد. در نظریه جدید که با ادبیات دینی هم مخالف نیست، اساساً خانواده با شراکت ساخته می‌شود، نه اینکه با اراده مرد بنا می‌شود که با اراده مرد بنا شدن، مفهومش این است که بدون اراده او هم زوال پیدا ‌کند. لذا خانواده حاصل قرارداد طرفین است و کل اساس خانواده بر اساس توافق شکل می‌گیرد، نه از جنس معامله و خرید و فروش.

در پایان مراسم، سرکار خانم راکعی با قرائت دو قصیده از سروده‌های خود؛ ابتدا در مدح و منقبت حضرت فاطمه زهرا (سلام اللَّه عليها) و در آخر، با اشاره به تولد حضرت امام خمینی و مظلومیت خط امام، قصیده خود را در فراق حضرت امام، به پایان رساندند.