خبرگزاری انتخاب :

بسمه تعالى
محضرمبارك مرجع عظیم الشأن حضرت آیت اللّه العظمى صانعى (دام ظلّه العالى)
سلام علیكم

احتراماً به استحضار آن مرجع بزرگوار مى رساند :
راهنمایى و رانندگى نیروى انتظامى جمهورى اسلامى ایران به عنوان مسئول حمل و نقل، و عبور و مرور كشور جهت رفاه حال و سلامت مسافران و رانندگان، تمام توان و تلاش خود را به كار بسته است تا بتواند امنیت لازم را در حوزه مأموریت خویش ایجاد نماید.
متأسفانه به علت عدم رعایت قوانین و مقررات از سوى بعضى از هموطنان (اعم از رانندگان و عابران)، سالیانه بیش از 200 هزار تصادف فوتى و جرحى در كشور رخ مى دهد كه فقط در سال گذشته منجر به كشته شدن بیش از 27 هزار نفر و مجروح شدن قریب به 280 هزار نفر گردید.
آمار به دست آمده حاكى از آن است كه در جهان، حوادث رانندگى ششمین عامل مرگ و میر است در حالى كه در ایران دومین عامل به شمار مى آید. وضعیتى كه مناسب شأن میهن اسلامى به عنوان پایگاه فرهنگ والاى تشیّع نمى باشد.
با عنایت به اینكه حفظ جان، مال و احترام به حقوق افراد جامعه و رعایت قوانین و مقررات، از اهمّ موضوعات فقهى و اسلامى است و مردم كشور عزیزمان عنایت خاصى به امر مرجعیّت دینى و دستورات الهى دارند، توصیه و تأكید حضرتعالى بر لزوم رعایت قوانین راهنمایى و رانندگى و پاسخ به استفتائات مطرح شده، راهگشاى این معضل بزرگ خواهد بود.
امیدواریم مرجعیّت عظیم شیعه براى همیشه پشتیبان و راهنماى ملّت مسلمان باشد.
در ضمن به پیوست، استفتائات مذكور به حضورتان تقدیم مى گردد.
رئیس پلیس راهنمایى و رانندگى ناجا
سرتیپ 2 پاسدار محمد رویانیان

(س 1) رانندگانى كه سهوا از قوانین رانندگى تخلف مى كنند و باعث تصادفات و خسارتهاى جانى و مالى قابل توجه مى شوند، آیا گناهكار محسوب مى شوند؟ این افراد، جداى از پرداخت خسارات و دیه و محكومیت قانونى، چه وظیفه دیگرى دارند؟
ج ـ اگر سهوش ناشى از بى مبالاتى و بى احتیاطى حتى در حدى كه از نظر عقلاء و صاحبان فكر و اندیشه در رانندگى، ولو به خاطر امثال خستگى و یا حواس پرتى، او را ممنوع از رانندگى مى دانند، باشد و سفارش و توصیه آنان بر آن است كه او در آن حال رانندگى ننماید، گناهكار است; و اما اگر سهو به خاطر اتفاق و قهرى باشد; به این معنا كه طبع رانندگى با فكر رعایت مقررات، موجب چنین تصادفى شده كه در حقیقت تصادف عادى و قهرى و غیر اختیارى است، بیش از ضمان و جبران خسارت چیزى بر او نیست و نمى توان او را گناهكار دانست .

(س 2) برخى از رانندگانى كه با ارتكاب اعمال خلاف قانون، موجب مى شوند كه رانندگان دیگر تصادف كنند و یا دچار حادثه شوند، آیا ضامن خسارتهاى مالى و جانى آنها هستند ؟
ج ـ آرى از باب تسبیب و تخلف از مقررات، ضامن مى باشند همانند كسى كه در كوچه و معابر عمومى، چیزى را بیندازد كه سبب ضرر و زیان عابر گردد.

(س 3) برخى از مسافران با رضایت و اصرار خود در قسمت حمل بار وسایل نقلیه بارى سوار مى شوند، اگر حادثه پیش آید، رانندگان مسئول هستند یا مسافران؟ آیا بین جاده هاى روستایى كه وسیله نقلیه تردد نمى كند و مجبور هستند در قسمت حمل بار سوار شوند، وجاده هاى شهرى و پرتردد در این حكم تفاوت است؟
ج ـ اگر راننده در حین سوار نمودن مسافرانى كه از باب نبود وسیله و مشكل در وسیله مجاز، سوار مى شوند، به آنها اعلام كند كه اگر خطرى پیش آمد، من ضامن نیستم و شما بیمه هم نمى باشید، به نظر مى رسد كه در چنین فرضى ضمان بر راننده نیست; چون از ضمان برائت جسته است; و اما اگر اقدام به سوار كردن مسافر نمود و به مسافر تذكر نداد، ضامن خسارتهاى وارده مى باشد.

(س 4) در جاده هایى كه پیچ هاى بسیار خطرناك دارند واز سوى مسئولین مربوطه هیچ تابلویى نصب نشده و موجب تصادف مى گردد، چه كسى ضامن است؟ اداره راه، راهنمایى و رانندگى، یا راننده؟
ج ـ مسئولینى كه باید نصب نمایند و نصب ننموده اند ضامن مى باشند، چون تخلف از وظیفه اى كه دخیل در خسارت است موجب ضمان است .

(س 5) در برخى موارد، وسیله نقلیه از سوى شركت سازنده با نقص فنى تحویل داده مى شود و راننده نیز از آن اطلاع ندارد و همین نقص فنى، سبب حادثه مى شود، چه كسى ضامن است؟
ج ـ شركت سازنده ضامن مى باشد.

(س 6) یكى از مقررات جمهورى اسلامى، بیمه اجبارى خودرو است، اگر كسى از بیمه كردن خودرو خوددارى كند حكمش چیست؟
ج ـ قانون باید براى اجبار به بیمه، ضمانت اجرائى قرار دهد، و به نظر مى رسد كه استفاده از ماشین بدون بیمه ـ چون در تصادفهاى جانى باید دیه زیادى را بپردازد و معمولاً از پرداختن طفره مى روند و حق خانواده اى كه خسارت دیده اند از بین مى رود ـ غیر جایز و حرام مى باشد; چون سبب ضرر زدن و تضییع حقوق دیگران مى شود.

(س 7) براساس قانون، باید كلیه وسایل نقلیه موتورى، شماره گذارى و پلاك آنها نصب شود، اگر كسى انجام نداد حكمش چیست؟
ج ـ قطع نظر از اینكه مرتكب حرام شده چون تخلف از قانون نموده مجازاتش تابع قانون است.

(س 8) برخى از موتور سیكلت سواران، در عبور و مرور، حقوق دیگران را رعایت نمى كنند و از چراغ قرمز هم عبور مى كنند، آیا گناه كرده اند ؟
ج ـ قطعاً مرتكب گناه و معصیت شده اند و موجب خروج از عدالت مى شود.

(س 9) برخى از افراد در رانندگى مهارت دارند، اما گواهینامه ندارند، مى توانند رانندگى كنند؟
ج ـ حرام است و معصیت، و ضامن خسارتهایى هستند كه از جانب آنها وارد مى شود.

(س 10) برخى افراد گواهینامه رانندگى گرفته اند اما مهارت كافى ندارند، در صورتى كه احتمال بدهند ممكن است سبب حادثه بشوند، آیا مى توانند رانندگى كنند؟
ج ـ حرام است; چون درباره احتمال ضرر و خسارت به دیگران باید احتیاط نمود.

(س 11) اگر كسى وسیله نقلیه خود را به كسى اجاره دهد كه گواهینامه ندارد و از این موضوع اطلاع دارد، در صورت بروز حادثه و ایجاد خسارت، چه كسى ضامن است; مالك یا راننده؟
ج ـ تابع مقررات است; اما به هر حال مالك مرتكب خلاف شده و اگر قانون تصویب شود كه او ضامن است، خلاف شرع نمى باشد.

(س 12) عبور عابر پیاده از عرض برخى خیابانها ممنوع است و براى عبور آنها مكان هایى را مشخص كرده اند. اگر كسى از محل ممنوعه عبور كند و تصادف نماید، چه كسى ضامن است خود یا راننده؟
ج ـ اگر متوجه منع بوده، به خاطر بى مبالاتى و عدم توجهش به مقررات و احتمال خطر خود مسئول مى باشد.

(س 13) اگر خرابى جاده ها و خیابانها سبب پیدایش حادثه شود و از سوى مسئولین نیز هیچ نشانه و تابلویى نصب نشده باشد، چه كسى ضامن است؟
ج ـ مسئولین به خاطر بى مبالاتى و سببیت و دخالت و عدم انجام وظیفه ضامن مى باشند .

(س 14) راننده اى در تصادف مقصر شناخته شده; ولى فوت كرده است و تعدادى از مسافران او هم فوت كرده یا مجروح شده اند، آیا مجروحین یا ورثه مسافران فوت شده مى توانند از ماترك راننده كه صغیرهم دارد، دیه بگیرند؟
ج ـ دیه را باید از اداره بیمه بگیرند; ولى اگر بیمه نبوده اند، در بدهكارى دیه فرقى بین صغیر داشتن و صغیر نداشتن نمى باشد و همه این امور زنگ خطرى است براى اینكه همه افراد و راننده ها و سرنشینان را الزام و اجبار نماییم و از حركت وسیله بدون بیمه جلوگیرى نماییم و به همه رانندگان و مسافران، فرهنگ وجوب شرعى بیمه و لزوم آن را تذكر دهیم.

(س 15) بعضى از رانندگان، شب ها دید كافى ندارند و احتمال مى دهند كه اگر رانندگى كند، ممكن است تصادف كنند و حادثه پدید آید. اگر به این احتمال، اهمیت نداده و حادثه پدیدآید و منجر به قتل و جرح شود، آیا قتل و جرح عمدى به شمار مى آید؟
ج ـ شبه عمد است; لكن تعزیر او باید بیش از تعزیر دیگران باشد.

(س 16) استفاده از كلاه ایمنى براى راكبان موتور سیكلت ها اجبارى است; زیراست مى شود كه در حوادث رانندگى جان شان سالم بماند، اگر كسى از كلاه ایمنى استفاده نكند و احتمال دهد كه اگر تصادف كند، ممكن است از بین برود و اهمیت ندهد و تصادف كند و از بین برود ـ گرچه مقصر نبوده است ـ آیا دیه او بر دیگرى است، در حالى كه اگر كلاه ایمنى برسر داشت، از بین نمى رفت؟
ج ـ به مقدار دخالت نداشتن كلاه ایمنى در كشته شدنش، از دیه اش كم مى شود; یعنى اگر دو سوم سببیب قتل مربوط به دیگرى باشد و یک سوم مربوط به نداشتن كلاه ایمنى، یک سوم كسر مى شود; چون خود مقصر است.

(س 17)برخى از موتور سواران حركات خطرناكى با موتور انجام مى دهند، اگر این اعمال آنها سبب شود كه دو وسیله نقلیه دیگر با هم تصادف كنند، آیا او ضامن است كه خسارت هر دو را پرداخت كند؟
ج ـ موتور سواران به حكم اقوائیت سبب و بى مبالاتى و هوسرانى، ضامن مى باشند .

(س 18) رانندگانى كه بر خلاف قانون حركت مى كنند و این كار آنها سبب راه بندان و ترافیك سنگین مى شود، آیا ضامن وقت كسانى هستند كه آنجا تلف شده است؟
ج ـ آرى ضامن مى باشند .

(س 19) افرادى كه اعتیاد به مواد مخدر دارند و طبق قانون نمى توانند گواهینامه بگیرند، اگر با ترفندهاى مختلف، گواهینامه بگیرند و رانندگى كنند اگر درآمدى از این طریق به دست آورند، حلال است ؟
ج ـ در آمد آنها فى حد نفسه حلال است; اما اگر مرتكب جرمى شوند، البته جرم آنها سنگین خواهد بود.

(س 20) اگر كسى وسیله نقلیه را با نقص فنى، مثلا نداشتن ترمز و غیره حركت دهد و احتمال هم بدهد كه ممكن است سبب پیدایش حادثه شود ـ گرچه در ظاهر و از نظر افسر كارشناس، مقصر شناخته نشود ـ آیا در پیشگاه خداوند گناه كرده و ضامن است؟
ج ـ از باب تخلف از مقررات راهنمایى و رانندگى مسئول مى باشد.

(س 21) برخى رانندگان براى سوار كردن مسافر توقف مى كنند و سبب سد معبر مى شوند و مشكلات ترافیكى پدید مى آید ـ گرچه محل توقف ممنوع نبوده است ـ آیا گناه كرده اند؟
ج ـ با توجه به اینكه كه سد معبر است اگر طبق متعارف، حق ایستادن نداشته، تخلف است و نباید بایستند .

(س 22) با توجه به آلودگى شدید هواى برخى شهرها، بعضى افراد به دلایل مختلفى وسیله نقلیه فرسوده و دودزا را حركت مى دهند و سبب مشكلات تنفسى براى بیماران قلبى مى شوند، و یا بیمارى هاى دیگر را ایجاد و یا تشدید مى كنند، حكمشان چیست و پلیس چه وظیفه اى در برابر آنان دارد؟
ج ـ تابع مقررات است .

(س 23) برخى رانندگان با سرعت زیاد و تولید صداهاى ناهنجار، باعث ترس عابران پیاده مى شوند، آیا شرعاً گناهكارند یا خیر؟
ج ـ شرعاً جایز نمى باشد و اذیت و آزار دیگران به هر نحو حرام است .

(س 24) بعضى از رانندگان، صداى رادیو یا ضبط یا صداى خودشان را در حال رانندگى بلند مى كنند و سبب آزار دیگران مى شوند. این عمل جایز است یا خیر؟ آیا تفاوتى در این موضوع بین اصوات مجاز و غیر مجاز مى باشد یا خیر؟
ج ـ جایز نمى باشد و انسان حق ندارد دیگران را اذیت كند ، گرچه با بلند كردن صداى امور جایز باشد.

(س 25) برخى از افسران راهنمایى، بعضى افراد متخلف را جریمه مى كنند و برخى دیگر را جریمه نمى كنند و از آنها پول كمتر از مبلغ جریمه مى گیرند، آیا چنین كارى شرعاً صحیح است؟ آیا معادل جریمه اى كه به راننده متخلف تعلق مى گرفته، در برابر دولت ضامن است؟
ج ـ پاسخ روشن است; چون پلیس حق ندارد از مقررات تجاوز كند و با تخلف، ضامن جریمه مى باشد.

(س 26) در خیابان ها و جاده هایى كه علائم راهنمایى و رانندگى توسط مسئولین مربوطه نصب نشده است، اگر همین موضوع سبب حادثه شود، پرداخت خسارت بر عهده چه كسى است ؟
ج ـ اگر راننده هیچ تخلفى از مقررات نكرده و حادثه به خاطر عدم نصب علائم باشد، آن كسانى كه باید نصب كنند مسئول هستند; و اگر خود راننده تخلف كرده، خودش مسئول است.

(س 27) آیا رعایت مقررات و قوانین راهنمایى و رانندگى واجب است؟ اگر واجب است، آیا حكم مولوى است یا ارشادى ؟
ج ـ واجب است از باب حفظ امنیت جامعه و نظام، و واجب شرعى مولوى است.

(س 28) آیا متخلف از مقررات و قوانین راهنمایى و رانندگى فقط ضامن خسارت هاى وارده است یا گناهكار هم مى باشد ؟
ج ـ گنه كار هم مى باشد.

(س 29) معمولاً بیشتر مردم دوست ندارند كه كسى به داخل خودرو آنها نگاه كند، بنابراین نگاه كردن به داخل ماشین كسى كه نمى دانیم رضایت دارد یا نه، چه حكمى دارد؟
ج ـ نباید نگاه كند و احتیاط لازم در ترك آن است.

(س 30) اگر فرض كنیم كه تخلف از قوانین و مقررات راهنمایى و رانندگى حرام باشد، كسى كه عامدا تخلفات زیادى انجام مى دهد، آیا از عدالت ساقط مى شود؟
ج ـ اگر بعد از هر تخلفى توبه نكند از عدالت ساقط مى شود.

(س 31) برخى از سرنشین ها رانندگان را تشویق یا وادار به تخلف از قوانین راهنمایى و رانندگى مى كنند. آیا این افراد معصیت كارند یا خیر؟ اگر سبب حادثه شوند، چه كسى ضامن است ؟
ج ـ تشویق آنها سبب ضمان نمى شود; چون اختیار طرف سلب نشده، لكن تشویق به تخلف و گناه، خود گناه و تخلّف است.

(س 32) اگر برخى سرنشین ها راننده را به ارتكاب خلاف قانون وادار كنند و راننده از سوى افسر پلیس جریمه شود، آیا راننده مى تواند مبلغ جریمه را از افرادى بگیرد كه او را مجبور به خلاف قانون كرده اند یا خیر؟
ج ـ اگر به صورت اجبار باشد مى تواند.

(س 33) یكى از قوانین راهنمایى و رانندگى بستن كمربند ایمنى است. اگر راننده اى كمربند ایمنى نبندد و تصادف كند و فوت شود ویا دچار ضرب و جرح گردد ـ كه اگر كمربند مى بست، این مقدار خسارت نمى دید ـ آیا خود ضامن است یا راننده اى كه با او تصادف كرده و مقصر شناخته شده است ؟
ج ـ اگر به او اعلام كنند و فواید كمربند را به او بگویند، خود او كه كمربند را نبسته ضامن است.

(س 34) اگر سرنشین به تذكر راننده براى بستن كمربند ایمنى گوش ندهد وكمربند ایمنى را نبندد و در تصادف، جانش از بین برود و یا بیش از آنچه خسارت ببیند كه كمربند مى بست، آیا خود ضامن است یا راننده، یا قسمتى را خود ضامن است و قسمت دیگر را راننده؟
ج ـ آن مقدار ضررى كه مستند به نبستن كمربند است، در فرض مزبور به گردن خود او مى باشد.

(س 35) كسى كه گواهینامه رانندگى ندارد، و والدینش او را مجبور به رانندگى مى كنند، چه وظیفه اى دارد ؟
ج ـ نباید رانندگى كند «لا طاعة لمخلوق فی معصیة الخالق »

(س 36) اگر راننده اى با حركت غیرمجاز یا بوق ناهنجار، زنى را كه حامله است بترساند واو جنینش را ساقط كند، راننده ضامن است یا خیر ؟
ج ـ ضامن دیه او مى باشد چون كار خلافى مرتكب شده و سبب قتل شده است.

(س 37) اگر راننده اى با بوق زدن و حركت تند، موجب ترس عابر پیاده شود و او بیفتد و یكى از اعضاى بدنش بشكند، ضامن است یا خیر؟
ج ـ با فرض اینكه خلاف مقررات باشد ضامن است .

(س 38) در بسیارى از ایام، چون پیروزى ورزش كاران و یا برخى از جشن هاى ملى و مذهبى، تعدادى از موتورسواران به صورت دسته جمعى حركت مى كنند و موجب راه بندان و آزار دیگران مى شوند; حكمش چیست؟
ج ـ اینگونه امور چون از راه احساسات است، آن احساسات در امور جائزه را نمى توان حرام دانست، البته باید در حد نصیحت و خیر خواهى، آنها را نصیحت نمود و گرنه در خیلى از امور احساسى باید قائل به حرمت شویم.

(س 39) اگر این افراد موتور سوار، سبب تصادف دو وسیله نقلیه دیگر گردند و یا سبب حادثه شوند، ضامن هستند یا خیر ؟
ج ـ اگر آنها سبب تصادف باشند ویا موجب بروز حادثه شوند، ضامن مى باشند.

(س 40) اگر راننده اى احتمال بدهد كه در سرعت یا سبقت غیرمجاز و حركت غیر معمولى، تصادف مى كند و یا از جاده منحرف مى شود، و به این احتمال اهمیت ندهد و یا سرنشینها و مسافران به او تذكر دهند و او به تذكر آنها اهمیت ندهد و تصادف كند و یا منحرف شود و افرادى جان خود را از دست دهند و موجب قتل و جرح شود، آیا قتل و جرح عمدى به شمار مى آید یا شبه عمد؟ آیا در قیامت در برابر خون آنها و ضرب و جرحى كه وارد شده ضامن است ؟
ج ـ شبه عمد است و بعلاوه از ضمان، تخلفهاى او هم تعزیر دارد.

(س 41) اگر برخى رانندگان به اتكاء شركتهاى بیمه كه خسارت پرداخت مى كنند، بى احتیاطى كنند و یا برخلاف مقررات حركت كنند و دچار حادثه شوند; آیا حق دارند از اداره بیمه خسارت بگیرند در حالى كه اگر بى احتیاطى نكرده بودند، حادثه پیش نمى آمد؟
ج ـ تابع مقررات است .

(س 42) اتومبیل هایى كه تازه ساخته و وارد بازار مى شوند، تا مقدار معین كاركرد، از سوى شركت سازنده، گارانتى (ضمانت) دارند. برخى رانندگان، كیلومترشمار اتومبیل را از كار مى اندازند و بیش از مقدار تعیین شده كار مى كند ودچار استهلاك مى شود و شركت سازنده و یا شركت بیمه، چون نمى دانند كه كیلومتر ماشین دست كارى شده، لذا مورد نیاز را تعویض و یا تعمیر مى كنند. آیا این اقدام مالك و راننده جایز است یا حرام؟ پول و قطعه اى كه از شركت سازنده و یا بیمه مى گیرند جایز است یا خیر؟
ج ـ حرام است و موجب ضمان.

(س 43) اگر راننده اى از چراغ قرمز اطلاع نداشته و یا در جایى نصب شده كه محل دید نیست و یا به هر دلیلى از آن غافل بوده و نمى خواسته خلاف كند و از چراغ قرمز عبور مى كند، اگر پلیس راهنمایى مطمئن شود كه راست مى گوید، آیا مى تواند او را جریمه نكند؟
ج ـ آرى با فرض اطمینان مى تواند، چون غفلت است و تقصیرى نداشته است.

(س 44) اگر راننده اى به دلیل رساندن مریض یا مصدوم و مجروح به بیمارستان، مجبور است خلاف برود آیا پلیس مى تواند او را جریمه نكند؟
ج ـ به نظر مى رسد كه در حكم آمبولانس مى باشد و جریمه ندارد. آرى اگر آمبولانس در اختیار بوده و این كار را كرده، كارش خلاف است .

(س 45) اگر راننده اى براى رساندن مریض یا مصدوم و مجروح به بیمارستان، مجبور است از خیابانى برود كه یك طرفه و ورود ممنوع است و چراغهایش را نیز به علامت اضطرار روشن كند و راننده مقابل راه ندهد و در نتیجه بیمار یا مصدوم از بین برود و یا بیماریش شدت یابد، آیا راننده اى كه راه را باز نكرده است ضامن است ؟
ج ـ اگر راننده مقابل مطمئن بوده كه این وسیله نقلیه حامل بیمارى است كه باید سریعاً به بیمارستان منتقل شود و عمداً راه را باز نكرده، ضامن است .

(س 46) در برخى موارد، شاگرد به جاى راننده، رانندگى مى كند و گواهى نامه نیز ندارد و دچار حادثه مى شود اما راننده براى آنكه بتواند خسارت بگیرد و یا خسارت بیشتر پرداخت نكند، به دروغ مى گوید من راننده بوده ام، آیا خسارتى كه مى گیرد جایز است؟
ج ـ روشن است كه جایز نمى باشد، و دروغ و خلاف نمى تواند مجوز گرفتن خسارت شود.

(س 47) در همین فرض اگر افسر پلیس مى داند كه او رانندگى نمى كرده و یا كسى كه خسارت دیده است به افسر پلیس بگوید كه شاگردش رانندگى مى كرده; اما در عین حال واقعیت را گزارش نكند، آیا افسر پلیس در برابر خسارتى كه از بیت المال پرداخت شده ضامن است یا خیر، در حالى كه اگر درست گزارش مى كرد از سوى شركت هاى بیمه خسارت پرداخت نمى شد؟
ج ـ گزارش به خلاف از طرف كسى كه وظیفه اش گزارش دادن است و به گزارش او ترتیب اثر داده مى شود، موجب ضمان است.

(س 48) آیا تصادف ماشین با راكب موتورسیكلت، در حكم تصادف ماشین با عابر پیاده است كه در هر شرایطى باید دیه و خسارت بگیرد ؟
ج ـ تابع قانون و مقررات است .

(س 49) اگر راننده اى در خیابان یا جاده طبق مقررات حركت مى كند و هیچ اطلاعى از عابر پیاده ندارد و عابر پیاده ناگهان و به سرعت و بدون توجه یا با توجه وارد جاده یا خیابان شود و راننده نیز در آن حال قادر بركنترل ماشین نمى باشد اگر تصادف كند و عابر پیاده مصدوم گردد و یا فوت شود، آیا دیه او بر عهده راننده است درحالى كه عابر پیاده صد در صد مقصر بوده است ؟
ج ـ با فرض اینكه راننده مقصر نباشد خودش ضامن است .

(س 50) در محله هاى مسكونى یا نزدیك بیمارستان ها، كتابخانه ها و مدارس، تابلو نصب شده كه بوق زدن ممنوع است. اگر راننده اى بوق بزند گناه كرده است؟
ج ـ آرى گناه كرده است، چون تخلف از مقرراتى كرده است كه مصلحت جامعه در آن لحاظ شده است.

(س 51) در بسیارى موارد، رانندگان دوره گرد براى خرید یا فروش اجناس در كوچه ها حركت مى كنند و صداى بلندگوشان نیز قوى است و سبب اذیت و آزار دیگران مى شوند، آیا این كارآنها جایز است؟
ج ـ باید كار و شغل مناسبى براى آنها تهیه شود تا خودشان تصمیم بگیرند كه دیگر باعث اذیت و آزار دیگران نباشند.

(س 52) اگر برخى افسران راهنمایى، حركت هاى خلاف برخى رانندگان را مشاهده كنند و به دلایلى آنها را جریمه نكنند و تذكر هم ندهند و این حركت آنها سبب شود كه حادثه اى پدید آید، آیا افسر مربوطه ضامن است و یا فقط گناه كرده است؟
ج ـ گناهكار است و باید تعزیر و مجازات شود.

(س 53) اگر برخى شركت هاى بیمه، قوانین و مقرراتى وضع كنند كه طبق آن بتوانند بیشترین خسارت را در كوتاه ترین زمان پرداخت كنند و این موضوع سبب گسترش تصادفات شود، آیا این مقررات خلاف شرع است ؟
ج ـ باید براى تخلفها مجازات شدیدتر وضع كنند.

(س 54) اگر راننده اى براى فرار از حادثه، به گونه اى حركت كند كه براى راننده دیگرى حادثه پدید آید، آیا ضامن است ؟
ج ـ به مقدارى كه كارشناس، او را مقصر مى داند به همان مقدار ضامن است .

(س 55) در برخى موارد مأمورین اداره راه یا شهردارى و غیره، سطح خیابان و یا جاده را حفارى نموده و تابلویى هم نصب نكرده اند، اگر این موضوع سبب حادثه شود، آیا آنها ضامن هستند؟
ج ـ ضامن است، چون بى مبالاتى موجب ضمان است; یعنى رعایت نكردن مقررات و دستورالعملها كه بى مبالاتى به مقررات محسوب مى شود، و مسامحه در كار، موجب ضمان مى باشد. آرى اگر مقررات رعایت شده باشد، ضمانى نیست.

(س 56) اگر از تانكر نفت كش در سطح جاده مواد لغزنده بریزد و راننده، این موضوع را به مسئولین مربوطه اطلاع ندهد تا تابلوهاى لازم را نصب كنند و این كار سبب بروز حادثه شود، آیا راننده ضامن است درحالى كه او سبب حادثه شده است؟
ج ـ به مقدارى كه كارشناس، او را مقصر مى داند ضامن است; چون بى مبالاتى به مقررات مى باشد.

(س 57) اگر در مواردى چون طوفان، درختى بیفتد و یا كوه ریزش كند و ماشین و سرنشینان آن از بین بروند و یا مصدوم شوند، آیا مى توانند از راننده خسارت و دیه بگیرند؟ در چنین مواردى آیا دیه دارد یا خیر؟ اگر دیه دارد چه كسى باید پرداخت كند؟
ج ـ سؤال ابهام دارد، چون در مواردى كه راننده مقصر نباشد چگونه او ضامن باشد.

(س 58) اگر عابر پیاده در شب با لباس تیره از عرض خیابان یا جاده عبور كند و راننده او را نبیند و تصادف كند، آیا دیه او بر عهده راننده است در حالى كه راننده هیچ تقصیرى نداشته وعابر پیاده صد درصد مقصر بوده است ؟
ج ـ پاسخ روشن است و مقصر، ضامن است.

(س 59) اگر از سوى شهردارى و اداره راهنمایى، عبور عابر پیاده از عرض برخى خیابانها ممنوع اعلام شود و براى عبور آنها محل هایى را تعیین كنند، اگر عابر پیاده از محل ممنوعه عبور كند و سبب كندى حركت ماشین شود، آیا عابر پیاده گناه كرده است؟
ج ـ تخلف از مقررات راهنمایى كه براى حفظ جان مردم وضع شده، گناه و معصیت است.

(س 60) در برخى چهارراه ها براى حركت عابر پیاده نیز چراغ قرمز نصب شده است، تا زمانى كه چراغ نصب شده قرمز مى باشد، عابر پیاده نباید عبور كند. اگر عبور كرد و سبب كندى حركت ماشین شد آیا گناه كرده است؟ اگر در این حال با ماشین تصادف كرد، آیا راننده باید دیه پرداخت كند در حالى كه عابر پیاده حق نداشته است عبور كند و حق عبور، از آنِ راننده بوده است ؟
ج ـ گناه كرده ولى نسبت به ضمان او دایر مدار تقصیر است .

(س 61) برخى موتورسواران در موتورشان تغییراتى ایجاد مى كنند تا صداى بیشترى تولید شود، آیا كار آنها جایز است ؟
ج ـ اگر موجب اذیت و آزار دیگران مى شود، گناه و حرام است.

(س 62) اگر راننده اتومبیل یا موتورسوارى ناگهان جلو وسیله نقلیه دیگرى بپیچد و این كار او سبب تصادف شود ـ هر چند از نظر افسر پلیس، مقصر شناخته نشود ـ آیا او خسارت هاى وارده را ضامن است ؟
ج ـ سؤال ابهام دارد، چون با فرض اینكه او مقصر نیست و تخلف در مقررات ننموده است چگونه مى توان او را ضامن دانست.
13 ربیع الثانی 1428