حضرت آیت الله العظمى صانعى در دیدار با "روبرت كولیر" خبرنگار روزنامه آمریكایى "فرانسیسكو"، با بیان مطلب فوق در پاسخ به پرسشى در خصوص چگونگى شیوه اجراى احكام اسلامى و جهت تحول آن فرمودند:
اسلام در شیوه اجرائى قوانین و احكام قبل از هر چیز به باور كردن قانون و اینكه اجراى آن به نفع انسانهاست مى اندیشد، یعنى ایمان به قانون و ایمان به قانون گذار كه خداوند است و لذا در طول تاریخ ملیونها مسلمان بدون عامل خارجى و بدون فشار به قوانین اسلام عمل كرده و مى كنند _ پس اصل در ضمانت اجرا در درون خود انسانهاست و اساس همه راهنمائیها و كار همه رسانه هاى گروهى در اسلام بر این معنى استوار است كه این عقیده را در مردمشان بوجود بیاورند. همچنین در كنار این عقیده درونى یك سلسله از مقررات بیرونى هم قرار دارد، در این مورد نیز تاكید اسلام براین است كه:
قانون باید مورد علاقه مردم باشد در نتیجه مجریان نمى توانند از نظر قانون تخلف كنند چون علاقه مردم از آنها سلب مى شود. یعنى اساس قدرتها و دولتها در اسلام بر علاقه مردم استوار است و به همین جهت است كه معتقدیم دموكراسى ترین شكل حكومت، در اسلام وجود دارد. چون در دنیا حكومتها را بر اساس راى مردم انتخاب مى كنند و بس و هر حاكمى را كه مردم انتخاب كردند سمت حكومت دارد و بعد از راى مردم حكومتش باقى است. اما در اسلام مردم موظف هستند كسانى را براى حكومت انتخاب كنند كه آنها را دوست داشته باشند و این دوستى تا پایان حكومتشان باید باقى بماند یعنى حكومتها نباید كارى كنند كه علاقه مردم از آنها سلب شود. پس حكومت اسلامى به این معنا یك قدم جلوتر از حكومتهاى دیگر است، یعنى علاوه بر راى مردم عشق و محبت لازم است. لذا شما مى بینید كه پس از رحلت امام خمینى بیش از 10 میلیون نفر او را تشییع كردند، با اینكه حدود ده سال در راس حكومت بود اما به گونه اى برخورد كرد كه هر روز علاقه مردم به او بیش از روز پیش مى شد. هر وقت مردم مسلمان به افرادى كه در حكومت هستند علاقه نداشتند دلیل بر آن استكه آن حكومت تخلف كرده است.
ایشان مهمترین تحولى كه در 25 ساله اخیر در ایران قابل مشاهده است را تحول در عرصه آگاهى مردم دانستند و افزودند: بهترین تحول، آگاهى مردم به حقوقشان و تشخیص خدمتگذار از خائن و سره از ناسره بوده است. دیگر نمى توان این ملت را استعمار فكرى نمود. امروز آگاهى مردم ایران به جایى رسیده كه قدرتها باید به مطالبات آنها پاسخ بدهند. هیچ حكومت داخلى و خارجى نمى تواند بد باشد و خودش را خوب معرفى كند و مردم باور كنند.
مرجع تقلید شیعیان در مورد پیدایش این تصور در غرب كه، مردم ایران فقط مى توانند نیمى از حكومت خود را با انتخابات تغییر دهند و نیم دیگر را نه، فرمود: این موضوع در قانون اساسى پیش بینى شده اما اینكه مردم مى توانند چنین كارى را انجام دهند و یا نمى توانند بحث دیگرى است كه ربطى به قانون اساسى و اسلام ندارد.
ایشان در ادامه، سمت و سوى تغییرات جامعه ایران را به چگونگى عملكرد مسئولان و قدرتمندان مربوط دانستند و افزودند: اگر رسانه هاى گروهى و قدرتمندان ما بتوانند مثل زمان امام امت (قدس) عمل كنند گرایش به اسلام و به آزادى و به حكومت مردمى زیاد خواهد بود وگر نه به سوى استبداد و حكومت غیر اسلامى پیش خواهد رفت. ( بنده كه خود از ارادتمندان نزدیك امام بودم، تشخیص مى دهم كه آیا علاقه مردم به بنده زیادتر شده یا كمتر؟ بنده معتقد هستم زیادتر شده است.)
حضرت آیت الله العظمى صانعى در ادامه این مصاحبه با تاكید بر ابدى بودن احكام اسلام، در مورد چگونگى تغییرات آن بخش از احكام كه تابع شرایط و مقتضیات زمانى است فرمودند: بطور كلى همه قوانین اسلام براى همیشه ابدى است منتها به این معنا كه اگر قانونى براى همیشه در یك زمانى بوده نمى شود گفت كه اشتباه است، همه احكام اسلام در زمان خودش مطابق با مصلحت و نفع مردم است. در این میان ممكن است قالبهاى برخى قوانین قابل تغییر باشد و برخى نیز قابل تغییر نباشد. مثلا مشروبات الكلى در اسلام براى همیشه حرام بوده است.
تاریخ: 1382/8/4