(س 1213 ) در آستانه ماه شريف و مبارك رمضان و با توجّه به توسعه شهر ما و عدم امكان تشخيص دقيق لحظه طلوع فجر، خواهشمند است نظر شريف خود را در مورد زمان امساك براى روزه و اقامه نماز صبح بيان فرماييد.

ج ـ معيار در اذان صبح، طلوع فجر صادق است و در مغرب، همان غروب عرفى است كه استتار قرص مى باشد و در تحقق مغرب احتياج به برطرف شدن سرخى طرف مشرق (حمره مشرقيّه) نيست و هرگاه اطمينان به آن ها حاصل شود، ولو از اذان مؤذّنان، كفايت مى كند، كما اين كه از هر راه ديگر اطمينان حاصل شود، كافى است و با فرض عدم اطمينان، نماز صبح و مغرب را بايد تا حصول اطمينان، تأخير انداخت؛ و امّا نسبت به روزه، افطار قبل از اطمينان به وقت مغرب، حرام است و موجب كفّاره و قضاست و نسبت به طلوع صبح، احتياط در نخوردن، با شكّ در طلوع صبح، مطلوب است. 6/10/77

(س 1214) در باب مُفطرات ماه رمضان، اگر كسى با كتابت، كذبى را به ائمه و يا انبيا(عليهم السلام)نسبت دهد، آيا از مُفطرات است؟

ج ـ مُبطل است و حكم لفظ را دارد. 3/6/77

(س 1215) آيا شخص روزه دار مى تواند در موقع اذان مغرب، در وسط اذان افطار كند؟ يا در ميان اذان صبح چيزى بخورد يا بياشامد؟

ج ـ اذان، وسيله اطمينان به صبح و مغرب است. بنابراين، به محض شروع، احكام مغرب و صبح، بار مى شود. آرى، اگر از اوّل اذان اطمينان ندارد، بايد تا حصول اطمينان، صبر كند، چه وسط اذان اطمينان حاصل شود و چه آخرِ آن. 5/11/78

(س 1216) اگر در كشورى براى افطار روزه، اذان يك شهر بزرگ آن كشور را ملاك قرار دهند و از صدا و سيمايش پخش كنند، آيا براى همه كسانى كه آن اذان را مى شوند، جايز است افطار نمايند؟

ج ـ هر كسى مكلّف است كه وقت را خود، آن هم نسبت به شهر خودش تشخيص دهد. آرى، اطمينان به دخول وقت، ولو از اذان ديگرى حاصل شود، كفايت مى كند. 13/10/78

(س 1217) آ يا در ماه مبارك رمضان، مى توان به ساعاتى كه براى افق صبح، از طرف بعضى مراكز براى اصفهان اعلام مى شود، يا به تقويم هاى نوشته شده، عمل كرد؟

ج ـ رعايت احتياط در روزه نسبت به سپيده صبح، مطلوب است، يعنى تا اطمينان به طلوع فجر پيدا نشده، هر چند خوردن و آشاميدن جايز است، ليكن احتياط كردن در امساك در زمان شك، نيكوست؛ امّا نسبت به مغرب، تا اطمينان به دخول وقت پيدا نكرده، بايد امساك كند و خوردن و آشاميدن با شكّ در دخول وقت، افطار عمدى است و نسبت به نماز هم اطمينان به دخول وقت لازم است و تقويم يا غير آن، حكمش تابع حصول اطمينان مكلّف است. 30/2/74

(س 1218) اگر شخصى در ماه مبارك رمضان از خواب بيدار شود و غذا بخورد، سپس متوجّه شود كه از وقت اذان صبح گذشته است، آيا روزه اين فرد صحيح است؟

ج ـ چنانچه در ماه رمضان، بدون اينكه تحقيق كند صبح شده يا نه، كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده؛ و نيز اگر بعد از تحقيق، با اينكه گمان دارد صبح شده، كارى كه روزه را باطل مى كند؛ انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده، قضاى آن روزه بر او واجب است؛ ولى اگر بعد از تحقيق با نگاه كردن، گمان يا يقين كند كه صبح نشده و چيزى بخورد و بعد معلوم شود كه صبح بوده، قضا واجب نيست؛ بلكه اگر بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه و كارى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد، بعد معلوم شود كه صبح بوده، قضا واجب نيست، و امّا اگر تحقيقش از راه ديگرى بوده، بايد روزه آن روز را قضا نمايد. 17/11/76

(س 1219) قصد مُفطر، روزه را باطل مى كند يا خير؟

ج ـ قصد مُفطر، فى حدّ نفسه، روزه را باطل نمى كند. 16/3/79

(س 1220) كسى كه در ماه مبارك رمضان روزه دار است، اگر به علّت فراموشى يا غفلت چيزى بخورد يا بياشامد، آيا روزه اش باطل مى شود يا خير؟

ج ـ فراموشى و غفلت سبب بطلان هيچ نحو روزه اى، چه روزه ماه مبارك رمضان، و چه روزه قضا و چه روزه مستحب و غير آن ها نيست، چرا كه نسيان و خطا، مرفوع است. 10/2/76

(س 1221) اگر انسانِ روزه دار در ماه رمضان يكى از مُبطلات روزه را فراموش كند و يا شك كند كه عملى روزه را باطل مى كند يا نه و آن عمل را انجام دهد، آيا روزه اش باطل است؟ و آيا كفّاره نيز بايد بدهد؟

ج ـ انجام دادن مُبطلات و مُفطرات، مطلقاً همراه با نسيان و فراموشى، چه فراموشى در حكم و چه در موضوع، موجب بطلان روزه نيست و نسيان، به حكم حديث رفع، مرفوع است و همه آثارش از تكليفيّه و وضعيّه برداشته شده است؛ و امّا انجام دادن آن ها همراه با شك و ترديد، در حكم افطار است و قضا و كفّاره دارد؛ چون حدّاقل به حكم عقل، مى بايست احتياط مى كرد و انجام نمى داد. 5/12/78

(س 1222) اگر خلطى در گلوى كسى باشد و آن را فرو دهد، آيا روزه او باطل مى شود؟

ج ـ تا زمانى كه در فضاى دهان داخل نشده باشد، فرو بردن آن مبطل روزه نيست.

12/11/75

(س 1223) آيا نسوار يا ناس (توتون و آهك مخلوط شده) كه افراد آن را زير زبان قرار مى دهند و بعد از مدتى آن را بيرون مى ريزند، روزه را باطل مى كند يا خير؟

ج ـ چشيدن مزه اشيايى كه ذائقه آن را درك مى كند (مانند چشيدن شورى و شيرينى غذا)، مبطل روزه نيست؛ امّا هرگاه خوردن و آشاميدن صدق كند، روزه باطل مى شود، و حكم مورد سؤال تابع تشخيص مكلّف است. 16/1/74

(س 1224) در ماه رمضان براى تميز كردن ظروف، از وايتكس استفاده مى كردم كه ناگاه تهِ حلقم تلخ شد. آيا روزه ام باطل است؟ اگر در وقت رنده كردن پياز يا خُرد كردن سبزى، تهِ حلق سوزش پيدا كند، چطور؟ همچنين اگر در وقت شكستن قند، تهِ حلق شيرين شود، آيا روزه باطل است يا خير؟

ج ـ در فرض سؤالات، روزه باطل نيست؛ چون علاوه بر آنكه به عمد نبوده، خوردن و آشاميدن هم محسوب نمى شود. 6/3/70

(س 1225) برخى از افراد در ماه مبارك رمضان ساز مى نوازند و تعدادى از اين سازها به گونه اى است كه زير زبان رفته و در آورده مى شود و مجدّداً به داخل دهان مى رود. لازم به تذكّر است كه فرصتى براى پاك كردن رطوبِت ساز، و همچنين امكان بيرون ريختن آب دهانِ مخلوط شده با رطوبت خارج از لوله ساز نيست و به ناچار بايد آن را فرو برد.

دسته اى ديگر از سازها را بايد روى لب گذاشت و مدام بايد زبان زد و بعد از برداشتن از لب و گذاشتن مجدّد بر لب، آب داخل لوله آن ها در نتيجه دم و بازدم، به داخل دهان آمده، فرو بردن آن اجتناب ناپذير است، و امكان دور ريختن آن هم نيست. آيا در اين گونه موارد رطوبتى كه از ساز داخل دهان مى شود، مبطل روزه است يا خير؟

ج ـ با توجه به اينكه رطوبت خارج شده از دهان، هر چند ناچيز و باقى مانده بر روى وسيله اى است كه در دهان قرار داده شده، يا به وسيله زبان زدن پيدا شده، دو مرتبه به دهان بر مى گردد و بيرون ريخته نمى شود، موجب بطلان روزه است، لذا اگر اين عمل از روى عمد و اختيار باشد، موجب قضا و كفّاره است؛ و به هر حال، روزه دار در ماه مبارك رمضان هر چند روزه اش به جهات ذكر شده يا به جهات ديگر باطل شود، واجب است كه امساك كند، و همچنان روزه دار باقى بماند، وگرنه گناه كرده است، مضافاً بر اينكه كفّاره هم فى الجمله بر عهده او مى آيد؛ و نبايد انسان مسلمان در ماه مبارك رمضان، چنين گناهان بزرگى را مرتكب شود، كما اينكه اجبار ديگران و ابطال روزه آنان هر چند كه به نحو ذكر شده در سؤال باشد، از معاصى كبيره، بلكه نابخشودنى است؛ و هيچ قانون و دستورى نمى تواند مجوّز خلاف شرع و حرام باشد، كما اينكه هيچ مسئولى هم به بهانه مسئوليت و مأموريت نمى تواند از فرمان خداى بزرگ، تخلّف كرده، مرتكب حرام شود. چرا كه «لاطاعة لمخلوق فى معصية الخالق». 11/10/74

(س 1226) اگر روزه دار توسط رطوبت زبانش، لب خود را مرطوب كند و پس از آن كه با هوا تماس گرفت دوباره لب خود را زبان بزند و رطوبت آن را فرو برد آيا روزه اش باطل است؟

ج ـ اگر رطوبت، زياد باشد و آب خارجى محسوب شود مبطل است والاّ اگر رطوبت، كم باشد مبطل روزه نيست و به خود، وسواس راه ندهد. 14/9/82

(س 1227) مسواك زدن براى روزه دار چه حكمى دارد؟

ج ـ در صورتى كه در هنگام مسواك زدن، چيزى فرو نبرد، مانعى ندارد. 5/11/78

(س 1228) روزه گرفتن در شهرهايى كه درجه آلودگى آن ها بالاست و مرتّب، موقع تنفّس، آلودگى به دهان وارد مى شود، چه حكمى دارد؟

ج ـ روزه بر اهالى آن شهرها همانند بقيّه بلاد، واجب است و بايد در مراكز آلودگى هاى زياد كه آلودگى آن ها همانند غبار غليظ و دود باشد، از رسيدن آن آلودگى ها به دهان و گلو به وسيله اى مانند ماسك هاى مخصوص، تحفّظ نمود و روزه صحيح است، و بالجمله، آلودگى هاى زياد هوا و زيستْ محيطى، حكم غبار غليظ و دود را دارند. 17/1/77

(س 1229) كشيدن سيگار، تنباكو و غيره براى شخص روزه دار چه حكمى دارد؟

ج ـ دود سيگار، تنباكو و مانند آن، مبطل روزه است. 25/6/86

(س 1230) آيا استفاده از دستگاه بُخُور جهت معالجه، روزه را باطل مى كند؟

ج ـ اگر غليظ نباشد، مانعى ندارد؛ و امّا اگر بخار غليظ باشد، بنا بر احتياط واجب، نبايد وارد حلق شود، و امّا ورود آن به بينى و فضاى دهان، فى حدّ نفسه، منعى ندارد؛ ليكن اگر بخارها به صورت آب در دهان جمع شود، نبايد فرو ببرد، چون آبِ خارج و مُبطل روزه است. 8/10/78

(س 1231) آيا استحمام به روش امروزى موجب بطلان روزه است؟

ج ـ حمّام رفتن، موجب بطلان روزه نيست و تنها اگر باعث ضعف شود، مكروه است و آنچه موجب بطلان است، فرو بردن تمام سر در آب است؛ مثل اين كه كسى تمام سر را عمداً در حوض آبى فرو ببرد. 14/11/78

(س 1232) اگر انسان در ماه مبارك رمضان و در حال روزه، به حمام برود، آيا اشكال دارد يا خير؟ در صورتى كه هوا سرد و حمّام پر از بخار آب باشد، آيا اين بخارها در حال تنفّس، حكم آب را دارد؟

ج ـ بخار حمام مبطل روزه نيست، ليكن احتياط واجب آن است كه روزه دار، بخار غليظ را به حلق نرساند. 3/1/76

(س 1233) آيا استنشاق به هنگام وضو در ماه رمضان، روزه را باطل مى كند يا خير؟

ج ـ در فرض سؤال مزبور، اگر آب استنشاق را عمداً فرو ببرد، روزه اش را باطل مى كند، و اگر قهراً باشد و عمل به استحباب كند، روزه اش قضا ندارد، وگرنه احتياط در قضا كردن است. 15/4/73

(س 1234) آيا گازى كه از راه حلق بيرون مى آيد، مانند گازى كه بعد از خوردن نوشابه خارج مى شود، باعث باطل شدن روزه مى گردد؟

ج ـ آروغ زدن، مُبطل روزه نيست؛ ولى اگر بدون اختيار چيزى در گلو يا دهان انسان بيايد، بايد آن را بيرون بريزد، و اگر بى اختيار فرو برد، روزه اش صحيح است. 5/11/78

(س 1235) آيا استفاده بيماران تنفّسى و ريوى از اسپرى ها، مضرّ به روزه شان است؟

ج ـ ظاهراً مبطل نيست و خوردن و آشاميدن محسوب نمى شود. 15/1/76

(س 1236) بيماران قلبى كپسول هاى زير زبانى استفاده مى كنند كه از حلق عبور نمى كند و دارو توسط رگ هاى خاصى در زير زبان جذب مى شود، آيا اين داروها مبطل روزه است؟

ج ـ ظاهراً مبطل است، چون عرفاً خوردن و آشاميدن است. 7/11/81

(س 1237) آيا شخص روزه دار بيمار، مى تواند در ماه مبارك رمضان، سرُم يا آمپول تقويتى تزريق كند؟

ج ـ نسبت به آمپول، احتياط، در ترك است، هر چند نمى توان آن را مبطل دانست و صدق اكل و شُرب بر آن، محلِ تأمّل، بلكه منع، است، ليكن بنا بر احتياط واجب، بايد از سرُمى كه به جاى غذا استفاده مى شود، اجتناب نمايد. 18/2/76

(س 1238) هل توجب الاُمور التالية إفطاراً أم لا؟

أ) وضع الدم لبدن الإنسان أو أخذ الدم منه؟

ب) ابرة الفيتامين؟

ج) فحص المرأة الداخليّ بواسطة اليد أو بالآلة (والمراد بالفحص الداخليّ هو وضع «اللولب» في رحمها، لمنع الحمل أو وضع جهاز في رحمها لمعرفة أمراض الرحم)؟

ج ـ هذه الأمور كلّها لا توجب إفطاراً. 5/1/75

(س 1239) آيا ريختن دارو (مانند قطره) در چشم به هنگام روزه گرفتن، موجب باطل شدن روزه است؟

ج ـ روزه باطل نيست، بلكه اگر بو يا مزه آن به حلق برسد، مكروه است. 20/2/76

(س 1240) آيا معاينه زنِ حامله در حال روزه توسط ماما يا پزشك زنان، در صورتى كه به ناچار بايد دست را داخل فَرْج بيمار كنند، روزه را باطل مى كند يا خير؟

ج ـ آنچه كه مبطل روزه است، جماع است، نه داخل كردن مثل دست در فَرْج زن. 4/11/71

(س 1241) آيا مى توان به علّت ضعفى كه در اثر روزه گرفتن به انسان دست مى دهد، روزه نگرفت؟

ج ـ روزه گرفتن، موجب ضعف است، و اگر ضعفِ انسان كه ناشى از روزه است قابل تحمّل و متعارف باشد، باعث خوردن روزه نمى شود. 7/11/68

(س 1242) نزديكى با زن در ماه مبارك رمضان، همچنين به هنگام باردارى، چه حكمى دارد؟

ج ـ جماع در ماه مبارك رمضان براى مرد و زنى كه هر دو يا يكى از آن ها روزه دار است، حرام و مبطل روزه است؛ و آميزش با زن باردار، مانعى ندارد، آرى، آميزش در مواردى كه باعث ضرر و زيان و اذيّت و آزار مى شود، بايد ترك شود.

1/11/69

(س 1243) همسراين جانب با روزه گرفتن من مخالف است و از من مى خواهد كه در ماه رمضان، روزه نگيرم؛ چون وقتى كه روزه هستم با او هيچ گونه رابطه زناشويى ندارم. آيا مى توانم روزه نگيرم و مسئوليّت شرعى آن را به عهده شوهرم بگذارم؟ در اين صورت آيا قضاى روزه ها بر من واجب است يا نه؟

ج ـ زوجه، مانند همه مسلمانان، بايد در ماه مبارك رمضان، روزه را (كه فرض بزرگ الهى است) بگيرد؛ ليكن اگر مردى همسر خودش را در ماه مبارك رمضان مجبور به مجامعت نمايد، كفّاره آن روز، به عهده مرد است و زن در اين جهت، معصيت كار نيست و لازم است كه امساك نمايد و همانند بقيّه روزه داران، روزه را بگيرد و به اتمام رساند و تنها بر زن به خاطر جنابتش، غسل واجب است.

15/9/77

(س 1244) آيا در روز ماه رمضان، خوابيدن با همسر خود كه باعث خروج آب از انسان مى شود، روزه را باطل مى كند؟

ج ـ اگر منى نباشد، موجب بطلان و كفّاره نيست؛ ليكن نفس عمل اگر به ملاعبه برگردد، مكروه است، و اگر منجر به خروج منى گردد، حرام و موجب بطلان روزه است و كفّاره دارد. 13/2/77

(س 1245) وظيفه شخصى كه بى اختيار از او منى خارج مى شود، در نماز و روزه ماه مبارك رمضان چيست؟

ج ـ هر چند اين گونه منى ها نجس اند؛ امّا موجب غسل نيست و شخص تا بيرون آمدن آن با اختيار، جُنُب نمى شود. 14/12/77

(س 1246) اگر انسان هنگام غسل براى جنابت، صداى اذان را نشنود، ولى بعد بداند كه قسمتى از غسل يا تمام آن بعد از اذان واقع شده، حكم روزه او چگونه است؟ همچنين اگر هنگام غسل، صداى اذان صبح را بشنود، چه حكمى دارد؟

ج ـ چون عمداً با جنابت وارد صبح نشده، در فرض اوّل، روزه صحيح است و در فرض دوم هم روزه صحيح است و قضا ندارد، چون قبل از اذان، مشغول غسل شده است. 1/7/79

(س 1247) كسى كه براى غسل عذر دارد و نمى تواند غسل كند و بايد در ماه مبارك رمضان، قبل از اذان صبح، تيمّم كند و با تيمّم روزه بگيرد، اگر تيمّم او قبل از اذان صبح، به وسيله حَدَث اصغر باطل شود، آيا بايد دوباره قبل از اذان صبح تيمّم كند يا مى تواند بدون تيمّم روزه بگيرد؟

ج ـ روزه اش درست است و حَدَث اصغر بعد از تيمّم بدل از غسل جنابت، حكم حَدَث اصغر بعد از غسل جنابت را دارد كه مُبطل و ناقض غسل نيست. 8/12/77

(س 1248) در يكى از شب هاى ماه مبارك رمضان كه براى سحرى خوردن بيدار شده بودم، جُنُب بودم، ولى گذاشتم تا وقت تنگ شود و با تيمّم روزه بگيرم؛ امّا موقع اذان را درست احتساب نكرده بودم و قبل از اين كه تيمّم كنم، اذان گفته شد. تكليف روزه آن روزم چيست؟

ج ـ چون عمداً با جنابت وارد صبح نشده ايد، روزه تان صحيح است. 6/10/76

(س 1249) اگر كسى قبل از اذان صبح در ماه مبارك رمضان، خودش را جنب كند و عمداً غسل نكند، و بعد از خوردن سحرى و قبل از اذان، در حالى كه وقت براى غسل تنگ است، تيمّم كند و بعد از اذان غسل كند، روزه اش صحيح است يا خير؟

ج ـ اگر چه معصيت كرده، ولى روزه اش صحيح است. 4/10/75

(س 1250) اگر كسى در ماه مبارك رمضان، قبل از اذان صبح، از خواب بيدار شود، در حالى كه در خواب محتلم شده و امكان غسل كردن هم نداشته باشد، حكم روزه اش چگونه است؟

ج ـ در ضيق وقت بايد تيمّم كند و روزه اش صحيح است. 29/11/74

(س 1251) شخصى كه جنب شده، اگر به خاطر دور بودن حمام يا باز نبودن آن، قبل از اذان تيمّم كند و بعداً غسل كند، آيا روزه اش صحيح است يا خير؟

ج ـ چنانچه در ضيق وقت تيمّم كند و با تيمّم وارد صبح شود، روزه اش صحيح است.

4/10/75

(س 1252) در روزه ماه مبارك رمضان، اگر قبل از اذان صبح، وقتى براى غسل جنابت نباشد و انسان، با تيمّم آن روز را روزه بگيرد، چه وقت مجاز است كه غسل را انجام بدهد؟ آيا بعد از اذان ظهر هم مى تواند غسل كند؟

ج ـ غسل براى خواندن نماز، لازم است و فرقى بين پيش از ظهر و بعد از ظهر نيست و روزه اى كه با انجام وظيفه و طهارت با تيمّم باشد، صحيح است. 2/7/77

(س 1253) اگر كسى در ماه مبارك رمضان، جُنُب شود و شب به علّت سرما و باران و ترس، غسل نكند و يقين داشته باشد كه قبل از اذان صبح بيدار مى شود و تا اذان صبح بيدار نشود و قبل از اذان ظهر آن روز، غسل كند، روزه او چه حكمى دارد؟

ج ـ چون تصميم برخاستن داشته و احتمال بيدار شدن مى داده، چه رسد كه يقين داشته، روزه اش صحيح و چيزى از قضا و كفّاره بر او نيست. 13/4/78

(س 1254) در يكى از شب هاى ماه مبارك رمضان، وقتى كه براى خوردن سحرى بيدار شدم، متوجّه شدم كه محتلم شده ام. از قبل مى دانستم كه اگر تا اذان صبح در اين حالت بمانم، روزه ام باطل است؛ ولى آن زمان، به كلّى اين مسئله را فراموش كردم و با خود گفتم بعد از اذان كه وقت هست و ديگران هم كم تر متوجّه مى شوند، به حمام مى روم و غسل مى كنم؛ امّا بعد از اذان يادم آمد كه ممكن است روزه ام باطل باشد. با توجّه به اين كه مسئله را بدون عمد فراموش كردم و بلافاصله، غسل كردم و نماز صبح را خواندم و آن روز، روزه ام را گرفتم، آيا روزه ام باطل است و قضا و كفّاره دارد يا خير؟

ج ـ قضاى آن روز، واجب است و بايد دانست كه فراموشى جنابت در ماه رمضان تا طلوع صبح، قضا دارد؛ و امّا با جهالت، قضا ندارد، و فرق بين جهالت و نسيان، نصّ و تعبّد است؛ وگرنه در فراموشى هم على القاعده قضا نداشته؛ چون بقاى بر جنابت عمدى، مضرّ به روزه ماه مبارك رمضان و مُبطل آن است، نه آن كه طهارت در آن شرط باشد و شرطيّت طهارت، مربوط به نماز است. 25/2/78

(س 1255) اگر كسى بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند كه محتلم شده است، آيا براى روزه آن روز ضرر دارد يا خير؟

ج ـ براى هيچ روزه اى اعم از روزه واجب ماه رمضان و يا روزه نذر و يا روزه مستحب و غيره مضرّ نيست، و براى نماز صبح بايد تحصيل طهارت كند. آرى، تنها در روزه قضاى رمضان به شرط وسعت و به شرط علم به اينكه جنابت قبل از اذان صبح حاصل شده، مضرّ مى باشد، يعنى بايد روزه آن روز را رها كرده و روز ديگر، قضاى آن را به جا آورد.

(س 1256) در يكى از روزهاى ماه مبارك رمضان، بعد از نماز صبح، در اثر تماس شكمم با رختخواب به شدّت تحريك شدم و على رغم اين كه مى دانستم ادامه اين حالت، به جُنُب شدنم مى انجامد، به همان حالت باقى ماندم و انزال صورت گرفت؛ ولى به علّت اين كه كاملا هوشيار و بيدار نبودم، به طور كلّى فراموش كرده بودم كه اين كار، خلاف فرمان خدا و حرام است. تكليف روزه ام چيست؟ و آيا بر من كفّاره واجب است؟

ج ـ چون از روى عمد و علم صد در صد نبوده، سبب بطلان روزه نيست و همان احتمال در بيدارى و خواب، مانع از تحقّق عمد و علم است و اسلام، دين سهولت است، نه زحمت و مشقّت. 24/10/79

(س 1257) در ماه مبارك رمضان، قبل از اذان صبح محتلم شدم، ولى از آن جا كه از اهل خانه خجالت مى كشيدم، تصميم گرفتم چند دقيقه قبل از اذان صبح، تيمّم كنم. در حين فراهم كردن مقدمات تيمّم، اذان گفته شد؛ ولى با وجود اين، تيمّم كردم و روزه آن روز را گرفتم و اكنون نمى دانم آيا فقط قضاى آن و يا كفّاره بر من واجب است يا نه؟

ج ـ چيزى بر شما نيست؛ چون بقاى بر جنابت عمدى محقّق نشده و به جاى غسل هم در تنگى وقت روزه، تيمّم انجام گرفته و با طهارت، وارد صبح شده ايد. 24/10/79

(س 1258) چنانچه زن روزه دار، در ماه مبارك رمضان اندكى قبل از غروب آفتاب، حيض شود، روزه اش چه حكمى دارد؟

ج ـ روزه اش باطل مى شود، چون زن اگر قبل از افطار و غروب آفتاب، ولو براى يك لحظه، عادت زنانه شود، روزه آن روزش باطل است. 19/12/70

(س 1259) قبل از ازدواج، سه سال بود كه عادت مى شدم، ولى نمى دانستم كه بايد غسل حيض انجام دهم. فقط زير دوش مى رفتم و صلوات بر محمّد و آل او(عليهم السلام) مى فرستادم و روزه هايم را مى گرفتم. آيا نماز و روزه هايم قضا دارد يا خير؟

ج ـ هر چند ظاهراً غسل، به همان نحو كه در سؤال آمده، مبرىء ذمّه بوده (چون قصد قربت، حاصل و جهل هم از راه قصور بوده كه موجب سعه و رفع است)، ليكن احتياط كردن با به جاى آوردن قضاى تدريجى نمازها، و به نحوى كه در مشقّت وحَرَج قرار نگيريد، خوب ومطلوب است، هرچند رعايتش لازم نيست؛ امّا روزه ها قطعاً درست است و قضا ندارد، چون بقاى بر حيض عمدى نبوده است. 18/10/75

(س 1260) اگر زنى در حال گرفتن روزه نذر معيّن، حيض شود، حكم او چيست؟

ج ـ روزه اش باطل است و قضا دارد. 24/12/76

(س 1261) تكليف زنى كه روزه نذر معيّن او در ايّام حيضش واقع مى شود چيست؟

ج ـ روزه گرفتن بر حائض حرام است و بعداً بايد قضا كند. 24/10/76

(س 1262) خانمى به علّت بيمارى هاى رَحِمى در ماه مبارك رمضان به غير از خونريزى اى كه هر ماه دارد، خونريزى مى كند. آيا اين گونه خونريزى ها كه منشأ رَحِمى دارند، مُبطل روزه هستند؟

ج ـ آنچه مُبطل روزه است، خون حيض و نفاس است و خونى كه در اثر زخم شدن رَحِم از آن بيرون مى آيد، مُبطل روزه نيست؛ و امّا خون مورد سؤال كه به خاطر بيمارى هاى غير عفونى است و موجب زخم شدن رَحِم و يا چركين شدن است و در اثر غدّه، خارج مى شود، ظاهراً محكوم به استحاضه است. 8/3/79

(س 1263) اگر كسى به ظرفى كه به سر چسبيده نيست سر را مانند غوّاصان بپوشاند و در ماه رمضان به زير آب رود، آيا موجب بطلان روزه مى شود؟

ج ـ در امثال اين موارد كه سر، مستقيماً زير آب نمى رود، روزه باطل نمى گردد.

27/10/76

(س 1264) از آن جا كه شغل اين جانب غوّاصى است و مجبورم براى انجام دادن كار به زير آب بروم، از ماسك هايى استفاده مى كنم كه چشم ها و ابرو و بينى را مى پوشاند و آب به داخل حلق نمى رسد. روزه من چگونه است؟

ج ـ در فرض مذكور، روزه باطل است و ملاك، رسيدن و عدم رسيدن آب به حلق نيست؛ بلكه نفْس فرو بردن سر به زير آب، مُبطل است. 17/10/77

(س 1265) دستگاه هاى غواصى طورى طرح ريزى شده كه هواى فشرده را در زير آب در اختيار غواص قرار مى دهد و به هنگام غوّاصى، تمام اعضاى بدن زير آب قرار داشته و با آب در تماس مستقيم است به غير از صورت ـ كه زير ماسك غواصى قرار مى گيرد كه شامل پيشانى، گونه ها و بينى غواص مى شود ـ و از آنجا كه نظامى هستيم بنا بر اوامر فرمانده مافوق، به صورت ضرورت يا عملياتى و يا حالت عادى على رغم ميل باطنى خود، سر به زير آب برده و عمليات غواصى را انجام مى دهيم و در بعضى مواقع بسته به شرايط (عمق آب و در گيرى فيزيكى غواص در زير آب) مقدارى آب، ناخواسته وارد دهان فضاى ماسك غواصى مى گردد حال با توجه به اين توضيح بفرماييد:

1. آيا غواصى نمودن در ماه رمضان، موجب ابطال روزه مى گردد ؟

2. در صورت ابطال، آيا كفاره هم بر ذمه انسان مى باشد؟

3. حكم روزه هاى قبل (كه مجبور به غواصى بوده) در حالى كه حكم شرعى آن را نمى دانسته چيست؟

ج ـ اگر به صورت محفظه اى باشد كه سر در آن قرار مى گيرد، روزه باطل نمى شود و روزه هاى قبلى حتى اگر غواصى در آن به نحوى بوده كه موجب بطلان روزه مى شده به خاطر اجبار و اكراه، ضررى براى روزه نداشته است. 4/10/82

(س 1266) حكم روزه كاركنان آتش نشانى، زمانى كه مشغول امداد رسانى در حين انجام مأموريت هستند چگونه است؟ با توجه به اين كه گاهى مجبور مى شوند براى نجات جان شخص غريق به زير آب رفته و او را از غرق شدن نجات بدهند و يا در محل حريق، مجبورند در محوطه دود و گرد و خاك غليظ وارد شده و ساعت ها مشغول اطفاى حريق و نجات مصدومين باشند. در اين صورت آيا روزه آن ها باطل است يا خير؟ و چنان چه روزه آن ها باطل باشد، به غير از قضاى روزه آن روز، كفاره نيز واجب مى شود يا خير؟

ج ـ بر فرض آنكه نمى تواند از ماسك و امثال آن استفاده نمايد روزه اش قضا دارد ولى كفاره ندارد، و چون ماه رمضان خصوصيّت دارد، تعبّداً بايد امساك نمايد و چيزى هم نخورد. 4/3/83

(س 1267) آيا مصرف شياف هاى رِكتال و كِرِم هاى واژينال، مُبطل روزه است؟

ج ـ جايز است و مانعى ندارد و آنچه مُبطل روزه است اَكل و شُرب است، ولو از راه غير متعارف، كه در چنين مواردى تحقّق نمى يابد. 8/3/79