(مسئله 170) در استحاضه قليله، زن بايد براى هر نماز يك وضو بگيرد و ظاهر فَرْج را هم، اگر خون به آن رسيده، آب بكشد و پنبه را عوض كند يا آب بكشد.

(مسئله 171) اگرزنى پيش از نماز يا در بين نماز، خونِ استحاضه متوسطه ببيند، بايد براى آن نماز غسل كند و غسل از وضو كفايت مى كند و براى بقيّه نمازهاى آن روز، غسل لازم نيست، ولى بايد براى هر نماز دستمال را عوض نموده يا آب بكشد و همچنين ظاهر فَرْج را هم تطهير نمايد.

(مسئله 172) در استحاضه كثيره، علاوه بر كارهاى استحاضه متوسطه كه در مسئله قبل بيان شد، مستحاضه بايد يك غسل براى نماز ظهر و عصر، و يكى براى نماز مغرب و عشا به جا آورد و بين نماز ظهر و عصر فاصله نيندازد، و اگر فاصله بيندازد، بايد براى نماز عصر دوباره غسل كند و نيز اگر بين نماز مغرب و عشا فاصله بيندازد، بايد براى نماز عشا دوباره غسل نمايد و غسل از وضو كفايت مى كند.

(مسئله 173) اگر خون استحاضه، پيش از وقت نماز نيز بيايد ـ اگرچه زن براى آن خون، غسل را انجام داده باشد ـ بنا بر احتياط واجب، بايد در موقع نماز، غسل را به جا آورد.

(مسئله 174) مستحاضه متوسطه و كثيره كه بايد وضو بگيرد و غسل كند، هر كدام را اول به جا آورد صحيح است، ولى بهتر آن است كه اول وضو بگيرد.

(مسئله 175) اگر استحاضه قليله زن، بعد از نماز صبح، متوسطه شود، بايد براى نماز ظهر و عصر غسل كند؛ و اگر بعد از نماز ظهر و عصر، متوسطه شود، بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد.

(مسئله 176) اگر استحاضه قليله يا متوسطه زن، بعد از نماز صبح كثيره شود، بايد براى نماز ظهر و عصر يك غسل، و براى نماز مغرب و عشا غسل ديگرى به جا آورد؛ و اگر بعد از نماز ظهر و عصر كثيره شود، بايد براى نماز مغرب و عشا غسل نمايد.

(مسئله 177) مستحاضه كثيره يا متوسطه اگر پيش از داخل شدن وقت نماز براى نماز غسل كند، غسل او باطل است، بلكه اگر نزديك اذان صبح براى نماز شب غسل كند و نماز شب را بخواند، احتياط واجب آن است كه بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل را به جا آورد.

(مسئله 178) در استحاضه قليله، زن بايد براى هر نمازى، چه واجب باشد و چه مستحب، وضو بگيرد؛ همچنين اگر بخواهد نمازى را كه خوانده احتياطاً دوباره بخواند، يا بخواهد نمازى را كه تنها خوانده است، دوباره با جماعت بخواند، بايد تمام كارهايى را كه براى استحاضه بيان شد انجام دهد؛ ولى براى خواندن نماز احتياط و سجده فراموش شده و تشهّد فراموش شده و سجده سهو، اگر آنها را بعد از نماز فوراً به جا آورد، لازم نيست كارهاى استحاضه را انجام دهد.

(مسئله 179) زن مستحاضه بعد از آنكه خونش قطع شد، فقط براى نماز اولى كه مى خواند، بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد، و براى نمازهاى بعد لازم نيست.

(مسئله 180) اگر زن نداند استحاضه او از چه قِسم است، موقعى كه مى خواهد نماز بخواند، بنا بر احتياط واجب، مقدارى پنبه داخل فَرْج نمايد و كمى صبر كند و بيرون آورد، و بعد از آنكه فهميد استحاضه او كدام يك از آن سه قِسم است، كارهايى را كه براى آن قسم دستور داده شده انجام دهد؛ ولى اگر بداند تا وقتى كه مى خواهد نماز بخواند استحاضه او تغيير نمى كند، پيش از داخل شدن وقت هم مى تواند خود را وارسى نمايد.

(مسئله 181) زن مستحاضه اگر پيش از آنكه خود را وارسى كند، مشغول نماز شود، چنانچه قصد قربت داشته و به وظيفه خود عمل كرده، مثلاً استحاضه اش قليله بوده و به وظيفه استحاضه قليله عمل نموده، نماز او صحيح است؛ و اگر قصد قربت نداشته يا عمل او مطابق وظيفه اش نبوده، مثل آنكه استحاضه او متوسطه بوده و به وظيفه قليله عمل كرده، نماز او باطل است.

(مسئله 182) زن مستحاضه اگر نتواند خود را وارسى نمايد، بايد به آنچه مسلّماً وظيفه اوست عمل كند. مثلاً اگر نمى داند استحاضه او قليله است يا متوسطه، بايد كارهاى استحاضه قليله را انجام دهد، و اگر نمى داند متوسطه است يا كثيره، بايد كارهاى استحاضه متوسطه را انجام دهد؛ ولى اگر بداند قبلاً كدام يك از آن سه قِسم بوده، بايد به وظيفه همان قِسم عمل نمايد.

(مسئله 183) اگر خون استحاضه در باطن باشد و بيرون نيايد، وضو و غسل باطل نمى شود، و اگر بيرون بيايد، هرچند كم باشد، وضو و غسل را به تفصيلى كه گذشت، باطل مى كند.

(مسئله 184) زن مستحاضه اگر بعد از نماز خود را وارسى كند و خون نبيند، اگرچه بداند دوباره خون مى آيد، با وضويى كه دارد، مى تواند نماز بخواند.

(مسئله 185) زن مستحاضه اگر بداند از وقتى كه مشغول وضو يا غسل شده خونى از او بيرون نيامده و تا بعد از نماز هم خون در داخل فَرْج نيست و بيرون نمى آيد، مى تواند خواندن نماز را تأخير بيندازد.

(مسئله 186) اگر مستحاضه بداند كه پيش از گذشتن وقت نماز، به كلّى پاك مى شود، يا به اندازه خواندن نماز، خونْ بند مى آيد، بنا بر احتياط واجب، بايد صبر كند و نماز را در وقتى كه پاك است، بخواند.

(مسئله 187) اگر بعد از وضو در استحاضه قليله و يا متوسطه و يا غسل در استحاضه كثيره ، در ظاهر خون قطع شود و مستحاضه بداند كه اگر نماز را تأخير بيندازد، به مقدارى كه بتواند در آخر وقت وضو و يا غسل و نماز را به جا آورد، به كلّى پاك مى شود، بايد نماز را تأخير بيندازد و موقعى كه به كلّى پاك شد، دوباره وضو و يا غسل را به جا آورد و نماز را بخواند؛ و اگر وقت براى نماز خواندن تنگ باشد، لازم نيست وضو و يا غسل را دوباره به جا آورد، بلكه با وضو و يا غسلى كه دارد، مى تواند نماز بخواند.

(مسئله 188) مستحاضه كثيره و متوسطه، وقتى به كلّى از خون پاك شد بايد غسل كند؛ ولى اگر بداند از وقتى كه براى نماز قبلى، مشغول غسل شده ديگر خون نيامده، لازم نيست دوباره غسل نمايد.

(مسئله 189) مستحاضه قليله بعد از وضو، و مستحاضه كثيره بعد از غسل و متوسطه بعد از غسل براى اولين نماز و بعد از وضو براى نمازهاى بعدى، بنا بر احتياط واجب بايد فوراً مشغول نماز شود؛ ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز، اشكال ندارد، و در نماز هم مى تواند كارهاى مستحب مثل قنوت و غير آن را به جا آورد.

(مسئله 190) زن مستحاضه اگر بين غسل و نماز فاصله بيندازد، بايد دوباره غسل كند و بلافاصله مشغول نماز شود؛ ولى اگر خون در داخل فضاى فَرْج نيايد، غسل لازم نيست.

(مسئله 191) اگر خون استحاضه زن جريان داشته باشد و قطع نشود، چنانچه براى او ضرر نداشته باشد، بايد پيش از غسل و بعد از آن، به وسيله پنبه از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند؛ ولى اگر هميشه جريان ندارد، فقط بايد بعد از غسل، از بيرون آمدن خون جلوگيرى نمايد، و چنانچه كوتاهى كند و خون بيرون آيد، بايد دوباره غسل كند و اگر نماز هم خوانده، بايد دوباره بخواند.

(مسئله 192) اگر در موقع غسل، خون قطع نشود، غسل صحيح است؛ ولى اگر در بين غسل، استحاضه متوسطه، كثيره شود، چنانچه مشغول غسل ترتيبى (يا ارتماسى) بوده، واجب است كه همان را از سر بگيرد.

(مسئله 193) احتياط مستحب آن است كه، زن مستحاضه در تمام روزى كه روزه است، به مقدارى كه مى تواند، از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند.

(مسئله 194) روزه زن مستحاضه اى كه غسل بر او واجب است، در صورتى صحيح است كه در روز، غسلهايى را كه براى نمازهاى روزش واجب است، انجام دهد؛ و نيز بنا بر احتياط واجب، بايد غسل نماز مغرب و عشاى شبى كه مى خواهد فرداى آن را روزه بگيرد، به جا آورد؛ ولى اگر براى نماز مغرب و عشا غسل نكند و براى خواندن نماز شب پيش از اذان صبح غسل نمايد، و در روز هم غسلهايى را كه براى نمازهاى روزش واجب است به جا آورد، روزه او صحيح است.

(مسئله 195) اگر زنى بعد از نماز عصر، مستحاضه شود و تا غروب غسل نكند، روزه او صحيح است.

(مسئله 196) اگر استحاضه قليله زن پيش از نماز، متوسطه يا كثيره شود، بايد كارهاى متوسطه يا كثيره را كه بيان شد انجام دهد؛ و اگر استحاضه متوسطه، كثيره شود، بايد كارهاى استحاضه كثيره را انجام دهد، و چنانچه براى استحاضه متوسطه غسل كرده باشد، بايد دوباره براى كثيره غسل كند.

(مسئله 197) اگر در بين نماز، استحاضه متوسطه زن، كثيره شود، بايد نماز را بشكند و براى استحاضه كثيره، غسل كند و كارهاى ديگر آن را انجام دهد و همان نماز را بخواند؛ و اگر براى غسل وقت ندارد، بايد بدل از غسل تيمّم كند، ولى اگر براى تيمّم هم وقت ندارد، نمى تواند نماز را بشكند و بايد نماز را تمام كند و بنا بر احتياط واجب، قضا نمايد؛ همچنين است اگر در بين نماز، استحاضه قليله او متوسطه يا كثيره شود.

(مسئله 198) اگر در بين نماز، خون قطع شود و مستحاضه نداند كه در باطن هم قطع شده يا نه، چنانچه بعد از نماز بفهمد كه خون قطع شده بوده، نمازش صحيح است، گرچه احتياط مستحبّ است كه وضو(در قليله و متوسطه) و غسل (در متوسطه و كثيره) و نماز را دوباره به جا آورد.

(مسئله 199) اگر استحاضه كثيره زن، متوسطه شود، بايد براى نماز اول، عمل كثيره و براى نمازهاى بعد، عمل متوسطه را به جا آورد؛ مثلاً اگر پيش از نماز ظهر استحاضه كثيره، متوسطه شود، بايد براى نماز ظهرْ غسل كند و براى نماز عصر و مغرب و عشا فقط وضو بگيرد؛ ولى اگر براى نماز ظهر غسل نكند و فقط به مقدار نماز عصر وقت داشته باشد، بايد براى نماز عصر غسل نمايد، و اگر براى نماز عصر هم غسل نكند، بايد براى نماز مغرب غسل كند، و اگر براى آن هم غسل نكند و فقط به مقدار نماز عشا وقت داشته باشد، بايد براى عشا غسل نمايد.

(مسئله 200) اگر پيش از هر نماز، خون مستحاضه كثيره قطع شود و دوباره بيايد، بايد براى هر نماز يك غسل به جا آورد؛ ولى اگر بعد از غسل و پيش از نماز قطع شود، چنانچه وقت تنگ باشد كه نتواند غسل كند و نماز را در وقت بخواند، با همان غسل مى تواند نماز را بخواند.

(مسئله 201) اگر استحاضه كثيره، قليله شود، بايد براى نماز اول عمل كثيره و براى نمازهاى بعد عمل قليله را انجام دهد، و نيز اگر استحاضه متوسطه، قليله شود، بايد براى نماز اول، عمل متوسطه و براى نمازهاى بعد، عمل قليله را به جا آورد.

(مسئله 202) اگر مستحاضه يكى از كارهايى را كه بر او واجب است، حتّى عوض كردن پنبه را ترك كند، نمازش باطل است.

(مسئله 203) مستحاضه قليله اگر بخواهد غير از نماز، كارى انجام دهد كه شرط آن وضو داشتن است، مثلاً بخواهد جايى از بدن خود را به خطّ قرآن برساند، بايد وضو بگيرد، و بنا بر احتياط واجب، وضويى كه براى نماز گرفته، كافى نيست.

(مسئله 204) براى زن مستحاضه متوسطه و كثيره رفتن به مسجدالحرام و مسجدالنبى و توقّف در مساجد ديگر و خواندن سوره اى كه سجده واجب دارد، و همچنين نزديكى شوهر با او در صورتى حلال است كه غسل كند، اگرچه كارهاى ديگرى را كه براى نماز واجب است، مثل عوض كردن پنبه و دستمال، انجام نداده باشد.

(مسئله 205) اگر زن در استحاضه كثيره يا متوسطه بخواهد پيش از وقت نماز جايى از بدن خود را به خطّ قرآن برساند، بايد غسل كند.

(مسئله 206) نماز آيات بر مستحاضه واجب است و بايد براى نماز آيات هم، كارهايى را كه براى نماز يوميه بيان شد، انجام دهد.

(مسئله 207) هرگاه در وقت نماز يوميه، نماز آيات بر مستحاضه واجب شود، اگرچه بخواهد هر دو را پشت سر هم به جا آورد، بايد براى نماز آيات هم، تمام كارهايى را كه براى نماز يوميه او واجب است، انجام دهد، و نبايد هر دو را با يك غسل و يا وضو به جا آورد، بلكه براى هر كدام، يك غسل و يا وضو به جا آورد.

(مسئله 208) اگر زن مستحاضه بخواهد نماز قضا بخواند، بايد براى هر نماز، كارهايى را كه براى نماز ادا بر او واجب است، به جا آورد.

(مسئله 209) اگر زن بداند خونى كه از او خارج مى شود، خون زخم نيست و شرعاً حكم حيض و نفاس را ندارد، بنا بر احتياط واجب، بايد به دستور استحاضه عمل كند؛ بلكه اگر شك داشته باشد كه خون استحاضه است يا خونهاى ديگر، چنانچه نشانه آنها را نداشته باشد، بنا بر احتياط واجب بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد.

(س 210) اگر مستحاضه قليله بعد از گرفتن وضو، براى رفتن به نماز جمعه، مسافت نيم ساعت را تا مكان نماز طى كند، آيا اين مدت جزو مقدمات نماز محسوب مى شود يا دوباره بايد وضو بگيرد؟

ج ـ اگر خون تا هنگام خواندن نماز، بيرون نيايد، اشكال ندارد. 22/12/69

(س 211) شرط نزديكى با مستحاضه، انجام غسل است؟ آيا مستحاضه قليله هم بايد غسل نمايد، يا وضو كافى است؟

ج ـ در مستحاضه قليله، غسل واجب نيست و براى نمازهايش وضو كفايت مى كند، و وضو، شرط جواز مجامعت نيست. غسل فقط در مستحاضه متوسطه و كثيره، شرط جواز مجامعت است. 14/4/74

(س 212) اخيراً برخى از پزشكان، با تجويز قرصهايى مخصوص براى بانوانى كه به سنّ يائسگى رسيده اند، عادت ماهيانه آنان را به نحوى تنظيم مى كنند كه مثل قبل از يائسگى، در هر ماه در تاريخ معيّن و به مدت معيّن خون مى بينند. به عبارت ديگر، براى جلوگيرى از مشكلات و بيماريهايى كه قطع عادت ماهيانه براى بانوان پيش مى آورد، عادت ماهانه را استمرار مى دهند. چنين خونى از نظر شرعى حكم حيض را دارد يا حكم استحاضه را؟

ج ـ در فرض مزبور كه خون ديده شده با خون عادت ماهيانه قبل تفاوتى ندارد، محكوم به حيض است. 23/6/86